De recente verkiezingsuitslag heeft de schijnwerpers gezet op belangrijke thema’s die burgers en ondernemers bezig houden, zoals bestaanszekerheid, wonen en meer grip op eigen leven en leefomgeving. Breed leeft de behoefte aan oplossingen en aan stabiel en voorspelbaar overheidsbeleid, dat bijdraagt aan perspectief en vertrouwen.

Dat herkennen wij uit het werk op het terrein van de klimaat- en energietransitie waar wij allen dagelijks druk mee bezig zijn. Deze transitie is in volle gang. Talloze investeringsplannen liggen klaar of worden nu uitgevoerd: van isolatie van woningen voor een betaalbare energierekening van Nederlanders met de krapste beurs, tot leveringszekerheid voor de overgang naar schone productie in de industrieclusters waar veel werkgelegenheid mee gemoeid is.

Wij pleiten er daarom voor dat het nieuwe kabinet de komende jaren consistent en trefzeker leiding zal blijven geven aan de voortgang van de klimaat- en energietransitie in Nederland. Dat betekent bovenal: uitvoeren, uitvoeren, uitvoeren.

Het is daarbij goed te beseffen dat het mondiale speelveld in rap tempo verandert. Veel landen, binnen en buiten de Europese Unie, bieden momenteel grote kansen aan bedrijven om binnen hun landsgrenzen schone energie- of industriële productie zonder uitstoot van broeikasgassen te realiseren.

Wanneer Nederland hier geen stabiel investeringsbeleid tegenover zet, kunnen we een belangrijke bron van welvaart en werkgelegenheid verliezen en worden we voor onze energievoorziening nog meer afhankelijk van andere landen. Dat vraagt van het nieuwe kabinet om daar tijdig en adequaat op te anticiperen.

Nederland heeft hier goede kaarten in handen. Overal investeren ondernemers, groot en klein, in duurzame verdienmodellen. We barsten van innovatief talent met marktrijpe ideeën. Duurzame energieproducenten bouwen in hoog tempo door zodat onze afhankelijkheid van energie-import uit andere landen kleiner wordt en we de betaalbaarheid van de energievoorziening meer in eigen hand hebben. Nederland heeft alles in huis om een schone en welvarende samenleving te realiseren.

Het belang daarvan bleek in 2022, toen veel burgers en ondernemers het water aan de lippen stond door torenhoge gasprijzen. Sommigen konden de rekening niet meer betalen. Zij hadden toen nog niet het voordeel dat honderdduizenden Nederlanders op dat moment al wél hadden: een warm geïsoleerd huis en een betaalbare energierekening. Dat voordeel verdient iedereen.

Consistentie, continuïteit en doorontwikkeling in beleid is nodig
Om dit alles te verzilveren, is het van groot belang dat de komende jaren stevig wordt ingezet op uitvoering en realisatiekracht, in het bijzonder op het terrein van duurzame energieproductie en bijbehorende infrastructuur. Het probleem van de krapte op het elektriciteitsnet móet opgelost worden, met oog voor betaalbaarheid, zodat de leveringszekerheid voor burgers en ondernemers wordt geborgd.

Naast investeringen in het elektriciteitsnet is er ook een wereld te winnen door landelijk en lokaal stappen te zetten op weg naar een slimme energievoorziening, waar (lokale) opwek, gebruik en opslag van elektriciteit, warmte en andere energiedragers goed op elkaar afgestemd zijn. Marktpartijen, netbeheerders en burgercollectieven hebben hier oplossingen te bieden. Het ligt op uw weg om ten behoeve van de duurzame energievoorziening in Nederland de goede keuzes te maken rond ruimtelijke planning, stikstofruimte, digitale veiligheid en schaarste aan arbeidskrachten.

Burgers, collectieven en ondernemers zien genoeg kansen, maar zijn vaak afhankelijk van het overheidsbeleid om die kansen te realiseren. Aangezien 2030 niet meer ver weg is en binnen bedrijven en huishoudens nu de vraag speelt wat verstandige investeringen zijn, is het van groot belang om die helderheid te bieden. Dat geldt voor alle sectoren.

Duidelijke keuzes, uitvoering, en realisatiekracht zijn cruciaal om perspectief te bieden. Dat geldt zeker ook voor de burgers, werknemers en MKB’ers, die mee willen doen in de transitie, maar daar dan wel toe in staat gesteld moeten worden. Zij willen zich bovendien geen zorgen hoeven maken dat (financiële) regels binnenkort weer veranderen.

De roep om consistentie, continuïteit en doorontwikkeling in beleid is groot, waarbij innovatie gestimuleerd wordt. Dat geldt ook voor de medeoverheden die sturing geven aan de transitie in stad, dorp en regio. Ook zij zijn hard bezig en hebben behoefte aan continuïteit van ingezet beleid, bijvoorbeeld in (voortvarende wetgeving rondom) de lokale warmtetransitie. Zij ervaren dagelijks hoe urgent een voortvarende uitvoering in de lokale en regionale praktijk is.

Wij zien graag dat het komende regeerakkoord burgers, werknemers en ondernemers dat toekomstperspectief biedt. Dat vraagt keuzes die de energierekening betaalbaar houden, de onafhankelijkheid van Nederland op energiegebied versterken, investeringszekerheid en leveringszekerheid borgen, en tegelijkertijd de klimaatopgave voor 2030 realiseren in samenhang met de grondstoffentransitie en verdere verbetering van de natuur- en waterkwaliteit en biodiversiteit.

Deze column is een bewerking van de brief van Kees Vendrik, voorzitter Nationaal Klimaat Platform, namens een brede alliantie van maatschappelijke partijen aan het te formeren nieuwe kabinet.