Naar aanleiding van de open brief van Marijn Flipse over het onderzoek Impact normering hybride warmtepomp van Berenschot, in opdracht van Vereniging Eigen Huis, wil ik een ander probleem aankaarten dat voor mijn gevoel onderbelicht blijft.  

Vanaf 2026 wordt het verplicht een (hybride) warmtepomp te plaatsen, als de cv-ketel wordt vervangen. Een uitzondering geldt als de terugverdientijd langer dan zeven jaar is. Dit betekent dat alle sociale huurwoningen in Nederland, een derde van alle woningen, worden vrijgesteld van de verplichting.

Dat zit zo: Corporaties moeten straks verplicht een warmtepomp plaatsen, maar huurders kunnen niet worden verplicht een bijdrage daarvoor te betalen. Wet- en regelgeving voor corporaties en huurders stelt dat het verwarmingssysteem een vast onderdeel van de woning is, en daarom binnen de ‘kale huur’ valt.

En die kan zonder instemming van de huurder niet worden aangepast, zelfs niet als de energierekening van de huurder honderden euro’s per jaar lager wordt. Zonder inkomsten voor de corporatie kan de investering niet worden terugverdiend, is de terugverdientijd meer dan zeven jaar, en hoeft de corporatie dus geen warmtepomp te plaatsen.  

Corporaties worden door de overheid echter steevast gezien als motor van de energietransitie, dus ze zullen er waarschijnlijk niet op deze manier mee wegkomen. Het logische gevolg is dat corporaties zullen kiezen voor kleine, goedkope warmtepompjes met minimale milieuwinst en beperkte kostenbesparing voor de huurder.

Terecht natuurlijk, want zonder specifieke inkomstenstroom zijn het alle huurders zonder warmtepomp die betalen voor de huurders met. De overheid zadelt corporaties met een onmogelijke opdracht op, en strooit zand in de transitiemotor.   

Laat de terugverdientijd los
Een oplossing is makkelijk gevonden. Laat de corporaties niet louter betalen, maar juist investeren in de energietransitie. Maak een terugverdienmodel mogelijk, waarmee warmtepompen zichzelf terugverdienen.

Geef corporaties een instrument dat regelt dat de huurder een hogere vergoeding aan de corporatie betaalt naarmate er minder fossiel energiegebruik overblijft, zodat er gekozen kan worden voor de beste oplossing in plaats van de goedkoopste. De vergoeding wordt verplicht voor de huurder, maar is nooit hoger dan de besparing op energiekosten en alles binnen de bestaande kaders van regelgeving die bepaalt dat corporaties geen winst mogen maken.

Laten we ook die malle terugverdientijd van zeven jaar snel loslaten. Terugverdientijd is altijd ten opzichte van iets, in dit geval gas en cv-ketels, en daar willen we juist vanaf.

Of stel de maximale terugverdientijd gelijk aan de levensduur van het systeem, dat verlaagt de jaarlijkse bijdrage van de huurder. En verdisconteren we trouwens de maatschappelijke kosten van de afhankelijkheid van Russisch gas, Midden-Oosters LNG en Amerikaans schaliegas als korting in de terugverdientijd?