‘Het uiterlijk van warmtepompen zal steeds meer richting een lifestyle design gaan’
25.10.2024 Evelien Schreurs
Nu de warmtepomp zich als product verder ontwikkeld heeft, beginnen sommige merken zich te onderscheiden door middel van het design van het apparaat. Hoe belangrijk is het uiterlijk van technieken zoals warmtepompen? Daarover vertelt Wouter Eggink, die bij de Universiteit Twente onder andere onderzoek doet naar de relatie tussen, design, mens en techniek.
Veel warmtepompen hebben een soortgelijk uiterlijk, maar soms verschijnen er warmtepompen met een opvallend design. Denk aan een warmtepomp in een andere kleur of vorm, een warmtepomp in de vorm van een schoorsteen of een omkasting om over het apparaat heen te plaatsen.
Eggink: “Vanuit industrieel design engineering en de geschiedenis zie je vaak eenzelfde patroon. In het begin is een nieuwe technologie gericht op het werkend krijgen van de techniek, de betrouwbaarheid en het rendement. Maar als zo’n productcategorie dan meer volwassen wordt, zijn er meerdere fabrikanten die allemaal het product verkopen met een vergelijkbaar rendement. Dus dan ontstaat er een markt waarin ook andere criteria gaan meewegen, dan kan het uiterlijk ook gaan meespelen in de aanschafbeslissing.”
Dit soort veranderingen komen zowel vanuit vraag van de consumenten als het aanbod van nieuwe technologieën, volgens Eggink. “Er is zowel technology push omdat het interessant is om nieuwe technologieën te exploreren. En er is ook market pull omdat de markt steeds volwassener en verzadigder wordt als het ware en daardoor is er behoefte aan nieuwe mogelijkheden.”
Opvallen of verstoppen
Sommige ontwerpen zorgen voor een onopvallend uiterlijk, terwijl andere ontwerpen een apparaat juist mooier maken of laten opvallen. “Dat zijn twee verschillende strategieën die ook wel naast elkaar kunnen bestaan. Dus aan de ene kant het verstoppen en aan de andere kant het accentueren als iets bijzonders of waardevols”, zegt Eggink.
“Dat zijn denk ik ook verschillende ideeën die in de maatschappij leven. Aan de ene kant mensen die heel trots bezig zijn met duurzame energie en besparen en dat willen laten zien. En aan de andere kant mensen die het meer zien als een noodzakelijk kwaad, en dan werkt het misschien beter om het wat te verstoppen.”
Eggink doet binnen de onderzoeksgroep interaction design onderzoek naar de relatie tussen mens en technologie. “Dit soort apparaten zijn een goed voorbeeld van wat we noemen ‘technologie die in de achtergrond is’. Dus technologie die invloed heeft op jou zonder dat je daar altijd bij stilstaat. Die zorgt voor een aangenaam klimaat of een lagere energierekening, maar zolang die het doet, merk je daar niks van als het ware of ben je er niet mee bezig. Dat noemen we in de techniek-filosofie een background relationship.”
“Wat je wel ziet is dat fabrikanten dat soms jammer vinden en dus proberen de relatie met het apparaat te versterken. Dat komt dan meestal in de vorm van een app op je telefoon waarbij je dan meldingen krijgt dat je zonnepanelen het goed doen of zoveel energie hebt bespaard, zodat je als consument wordt verleid om toch nog eens aan het apparaat te denken.”
Volgens Eggink is dit een meer kunstmatige interactie, maar die kan wel degelijk in bepaalde behoeften van de consument voorzien. Ze hebben een investering gedaan en kunnen er op deze manier trots op zijn dat ze duurzaam bezig zijn of bijhouden hoeveel het oplevert.
Is het, in het kader van een snelle energietransitie, eigenlijk wel belangrijk om met het uiterlijk van apparaten zoals zonnepanelen en warmtepompen bezig te zijn? Volgens Eggink sluiten die twee elkaar niet uit. Bovendien zouden ontwikkelingen in design er volgens hem voor kunnen zorgen dat meer mensen de techniek willen toepassen of dat het mogelijk wordt om de techniek op meer plekken toe te passen. “Aan de ene kant kan het het toepassen makkelijker maken op de plekken waar het al gebeurt, zodat het mooi én snel gaat. Aan de andere kant kan geprobeerd worden om het toepassingsgebied te vergoten door nieuwe ontwikkelingen.”
Lifestyle design
Volgens Eggink is de markt voor warmtepompen steeds meer volwassen aan het worden. Hoewel er bij bijvoorbeeld zonnepanelen al wat meer mogelijkheden in design te vinden zijn, begint dat ook te gebeuren bij warmtepompen. “Er is wel aandacht voor het uiterlijk, alleen zit dat nog wat meer in het netjes maken van het uiterlijk. Je zou kunnen zeggen, op een gegeven moment als de markt volwassen is krijg je een soort lifestyle design. Dat je producten krijgt voor verschillende soorten doelgroepen. Dat zie je nog niet heel erg bij warmtepompen, dat is nog relatief zakelijk.”
Eerder is het ontwerp van cv-ketels ook op die manier veranderd, vertelt Eggink. Die zagen er eerst ook hetzelfde uit, maar op een gegeven moment, wanneer de rendementen erg vergelijkbaar waren, werden die ook vaker strak afgewerkte witte apparaten, en kregen ze zo een wat luxer high-tech uiterlijk.
Een soortgelijke ontwikkeling zou kunnen plaatsvinden bij warmtepompen, die met een ander ontwerp bijvoorbeeld bij de behoeften van andere doelgroepen kunnen aansluiten of meer geprofileerd kunnen worden als luxeproduct. Eggink verwacht van warmtepompen dat ze meer een lifestyle product worden, waarbij ze dus meerdere soorten uiterlijk krijgen. “Een zakelijk uiterlijk, of meer een luxe uiterlijk of een functioneel uiterlijk. Dus voor verschillende doelgroepen als het ware, dat zie ik nog wel gebeuren.”
Voorbeelden zoals een warmtepomp in de vorm van een schoorsteen of een omkasting voor warmtepompen zijn dan ook ontwikkelingen die volgens Eggink wel door zouden kunnen zetten. “Het is toch een groot ding in je huis. En aan de ene kant wordt het weggestopt op zolder, aan de andere kant kom je er nog wel eens. En ze staan ook ergens in een catalogus waar je ze moet aanschaffen.”