In het Actieplan hybride warmtepompen is afgesproken dat installatiebedrijven en fabrikanten een structurele dialoog zullen aangaan om met productinnovatie de “benodigde arbeidstijd voor installatie van de hybride warmtepomp terug te brengen naar één werkdag”. “We gaan er alles aan doen om deze mijlpaal voor de energietransitie te realiseren”, aldus Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland.

De auteurs van het actieplan hebben afgesproken dat de installatietijd gehalveerd gaat worden van ongeveer 32 uur (twee monteurs die twee dagen werken) naar 16 uur (twee monteurs die een dag werken). Een halvering van de installatietijd waardoor de monteurs in één werkdag zowel de gasketel als de hybride warmtepomp kan installeren en in bedrijf stellen.

Zo is de overlast voor de consument minder, wordt het verschil in installatietijd ten opzichte van de cv-ketel verkleind en wordt de urgentie van het technisch personeelstekort minder groot. Een halvering van de installatietijd is “cruciaal”, anders is grote opschaling “niet mogelijk”, zo schrijven de opstellers van het Actieplan hybride warmtepompen.

Volgens Techniek Nederland-voorzitter Doekle Terpstra zijn er nu al bedrijven in staat om de complete installatie met twee monteurs binnen een werkdag uit te voeren. “Het is dus mogelijk, nu gaat het erom dat álle bedrijven de benodigde arbeidstijd straks kunnen halveren.”

Daarbij kunnen de bedrijfsprocessen en werkmethoden volgens Techniek Nederland nog efficiënter. “Daarvoor gaan we slimme hulpmiddelen ter beschikking stellen aan onze leden”, zegt Terpstra.

“Tegelijkertijd gaan we samen met de fabrikanten werken aan warmtepompen die eenvoudiger te installeren zijn. Ook daarmee kunnen we de arbeidstijd terugdringen. Én ook dankzij bijscholing van monteurs kunnen we een efficiëntieslag maken.”

Al met al heeft Terpstra er vertrouwen dat alle inspanningen zullen leiden tot de noodzakelijke halvering van de installatietijd. “Wij gaan ervan uit dat dit gaat lukken vóórdat hybride warmtepompen in 2026 de standaard worden bij vervanging van de cv-ketel.”

Sector ziet personeelstekort ook als bottleneck voor de installatiesnelheid
Een halvering van de installatietijd is fors, maar Peter Wagenmakers, adviseur bij het Kenniscentrum Energietransitie van de Breman Installatiegroep, denkt dat het kan. Dat is het voordeel van zo’n actieplan. Als de overheid zegt dat zoiets moet, dan blijken moeilijke problemen vaak toch wel op te lossen. “Als de fabrikanten en installateurs de koppen bij elkaar (blijven) steken dan moet het kunnen.”

Dat vertrouwen wordt versterkt omdat de brancheorganisaties ook hebben afgesproken om te zorgen voor meer “toegewijde en vakbekwame installateurs”. De hoop is dat dit ook een effect zal hebben op de totale kostprijs van een warmtepomp, maar het moet met name de installatiesnelheid verhogen. Wat van “wezenlijk belang” is voor de opschaling van de hybride warmtepomp.

Dat merkte Terpstra ook aan de reacties die hij en Techniek Nederland op het actieplan kregen. “De kritische reacties hadden vooral betrekking op de vraag of we in 2026 voldoende vakmensen hebben om al die hybride warmtepompen te plaatsen.”

Daarbij speelt mee dat, ondanks verwoede pogingen, het aantal technisch geschoolde jongeren al jarenlang laag blijft. Toch is men er bij Techniek Nederland van overtuigd dat het dit keer dankzij alle gezamenlijke inspanningen anders zal zijn.

“Techniek Nederland gaat ervoor zorgen dat er in elke regio minimaal één trainingslocatie komt voor hybride warmtepompmonteurs. Dit najaar komt er bovendien een mbo-deelcertificaat voor hybride warmtepomptechniek, om meer ruimte te bieden aan zij-instromers”, aldus Terpstra.

Lees ook: Eerste deelcertificaten aan warmtepompmonteurs uitgereikt door minister De Jonge

De techniekbranches (WENB, FME, Bouwend Nederland, Techniek Nederland en de MetaalUnie) hebben in samenwerking met VNO-NCW het Aanvalsplan Techniek opgesteld. “Het is echt vijf voor twaalf. Zonder onconventionele oplossingen loopt Nederland op tal van fronten letterlijk vast door het gebrek aan technici”, zegt Ingrid Thijssen, voorzitter van VNO-NCW.

Dit plan hebben de partijen gepresenteerd aan verschillende ministers uit het kabinet, en beoogt het tekort aan technisch geschoold personeel in te perken. Hiermee moeten de komende tien jaar flinke extra investeringen los worden gemaakt en moeten zo’n 60.000 vacatures structureel worden ingevuld.

“Dit is écht een baanbrekend plan. Als technische branches slaan we de handen ineen om de tekorten terug te dringen”, stelt Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland.

“Dankzij dit aanvalsplan kunnen we veel mensen een prachtig carrièreperspectief bieden. Bovendien helpen we ons land vooruit om een aantal grote maatschappelijke uitdagingen op te lossen, zoals de energietransitie. Wij roepen het kabinet op om samen met ons snel aan de slag te gaan. De urgentie is nog nooit zo groot geweest.”

Werkgevers aan zet om meer technisch personeel te werven
Ook bij Breman en Remeha hebben ze eigen opleidingscentra om installateurs de kans te bieden met de hybride warmtepomp aan de slag te gaan. Remeha leidt hiermee al 5.000 monteurs per jaar op, maar wil dit aantal verhogen naar 10.000 per jaar door met een educatiestrategie langs te gaan bij basisscholen, middelbare scholen, mbo’s, hbo‘s, universiteiten en zij-instromers.

“Dat loopt op schema”, stelt Arthur van Schayk, algemeen directeur van Remeha. “Ons plan is om onze educatiestrategie diep in de markt te verankeren door veel breder te gaan samenwerken. De trainingen willen we opschalen naar 10.000 monteurs per jaar vanaf 2023. We hebben daarvoor ook meerdere faciliteiten bijgebouwd.”

Tot grote tevredenheid van de overheid. Het kabinet heeft immers aangegeven dat hiervoor “een eerste essentiële rol” bij de werkgevers ligt. Desondanks komt het kabinet wel met het zogeheten Actieplan Groene en Digitale Banen. Hierin hoopt Micky Adriaansens, minister van Economische Zaken en Klimaat, een langetermijnstrategie – inclusief subsidiëring – richting 2030 en 2050 te presenteren.

Lees ook: Wat gaat het Actieplan Groene en Digitale Banen voor het technisch personeelstekort betekenen?

Volgens de monitor Techniekpact zijn er immers 81.600 openstaande technische in het eerste kwartaal van 2022 en de vele proefprojecten om de instroom te verhogen zijn nog te kleinschalig zijn om landelijke impact te hebben.

Maar op de korte termijn kunnen werkgevers en werkgeversorganisaties het meeste doen om technische banen aantrekkelijker te maken voor de groepen met de meeste potentie, oftewel vrouwen, jongeren met een migratieachtergrond en werklozen. Het actieplan zal er zijn om alle inspanningen te coördineren en aan te moedigen met praktijkervaringen en financiële middelen.

Uit een voorstudie blijkt dat werkgevers meerdere veranderingen kunnen doorvoeren om meer technisch personeel aan te trekken. Hiervoor moet er een duidelijker beeld van het installatieberoep worden geschetst en zal er een cultuurverandering moeten plaatsvinden met meer ruimte voor inclusiviteit en flexibelere werkomgevingen, meer kansen voor opleiding en ontwikkeling en een marktconforme beloning.

Ten slotte is er nog het argument dat een installateur van (hybride) warmtepompen bijdraagt aan een belangrijke maatschappelijke ontwikkeling. “Dit is een fantastisch periode in de energietransitie met een enorme, duurzame impact op Nederland”, stelt Van Schayk. “Wir schaffen das.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het Warmtepomp Trendrapport 2023, een gezamenlijke uitgave van Warmte365 en Dutch New Energy Research. Wilt u het hele rapport lezen met alle trendanalyses en marktdata? Klik dan hier.