Ieder voor zich, toch samen vooruit!
02.07.2025 Robert Jan van Egmond Programmamanager duurzame warmte en koude bij TKI Urban Energy
In de wereld van duurzame energie wordt vaak gedacht in systemen: één wijk, één oplossing, één moment van overstappen. Maar wie wel eens door een willekeurige Nederlandse wijk wandelt, weet beter. Achter elke voordeur schuilt een andere realiteit. De een heeft zijn huis tot in de puntjes geïsoleerd en draait misschien zelfs al op een warmtepomp. De ander worstelt net met een lekkende ketel en heeft gisteren, uit nood, een nieuwe gasketel aangeschaft. En weer een ander denkt: "Ik woon hier nog maar een paar jaar."
Die verschillen maken het uitrollen van collectieve warmte en koude-oplossingen complex, maar juist ook kansrijk. Want als we ophouden te denken in businesscases die voor de start rond moeten zijn, en in plaats daarvan kiezen voor een aanpak die lijkt op hoe we ooit glasvezel uitrolden, dan ontstaan er ineens mogelijkheden.
Bij glasvezel werd niet gewacht tot iedereen er klaar voor was. Het netwerk werd alvast aangelegd, wijk voor wijk, straat voor straat voor een eerste minimaal percentage deelnemers. Bewoners konden kiezen wanneer ze overstapten: nu, over een jaar, of pas bij verkoop van hun huis. Die flexibiliteit zorgde voor draagvlak. Niemand werd gedwongen, maar het collectieve systeem kwam er toch.
Die aanpak kan ook werken voor warmte en koude, en dan met name bij zeer lage temperatuur (ZLT) uitwisselingsnetten. Dit soort netten zijn bij uitstek geschikt om op een ‘glasvezelmanier’ aan te leggen. Ze zijn relatief goedkoop in de aanleg, kennen nauwelijks warmteverlies door de lage temperaturen, en zijn modulair op te bouwen. De infrastructuur kan er alvast liggen, en de warmtebronnen kunnen in de tijd meegroeien met de daadwerkelijke vraag. Op die manier kunnen ook een deel van de investeringen in de tijd worden weggezet.
Het mooie is: deze aanpak maakt het voor aannemers ook mogelijk om te werken volgens een procesaanpak, in plaats van project voor project. Waar een projectmatige benadering vaak per buurt of blok begint en eindigt, maakt een procesaanpak het mogelijk om met continue verbetering wijk-voor-wijk aan te leggen. Nieuwe inzichten, technische innovaties en veranderende bewonersbehoeften kunnen makkelijker worden ingepast. Zo ontstaat een lerend en schaalbaar systeem dat met de wijk meegroeit. Én aannemers kunnen capaciteit opbouwen, zonder onzekerheid over een volgend project.
Een ‘glasvezelachtige uitrol’ is dus geen vertraging, maar juist een versneller. Geen uitstel, maar een slimme manier om met de realiteit van de wijk mee te bewegen. Het is een uitnodiging aan bewoners om samen, maar ieder op zijn of haar eigen tempo, de overstap naar duurzame warmte en koude te maken.
Want juist in de verschillen tussen mensen schuilt de kracht van een collectieve oplossing. Als we die verschillen durven omarmen én op individuele behoeften kunnen inspelen, kunnen we met elkaar écht vooruit – flexibel, betaalbaar en toekomstbestendig.
