Hugo de Jonge, minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, heeft in een brief aan de Tweede Kamer verdere invulling gegeven aan de normering dat vanaf 1 januari 2026 bij vervanging van de cv-ketel er een efficiëntere verwarmingsinstallatie moet worden geïnstalleerd. In de praktijk betekent dit minimaal een hybride warmtepomp, maar De Jonge blijkt van plan om ook appartementen en monumenten uit te zonderen en hij geeft meer duidelijkheid over de milieuprestatie-eisen.

De Jonge en Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, stuurden halverwege juni 2022 hun Actieplan hybride warmtepompen naar de Tweede Kamer. Hierin zetten ze uiteen dat zij drie routes richting een klimaatneutrale gebouwde omgeving zien: via de hybride warmtepomp, met een all-electric warmtepomp of met een warmtenet.

Lees ook: Zo wil Jetten de belemmeringen wegnemen voor ‘onmisbare’ hybride warmtepompen

Bij vervanging van de cv-ketel moet vanaf 2026 een duurzamer alternatief worden gekozen dat tenminste een hybride warmtepomp is. Later kan dan alsnog de overstap worden gemaakt naar een all-electric warmtepomp of een warmtenetaansluiting. Een laatste mogelijkheid is een cv-ketel die op groen gas draait in combinatie met een hybride warmtepomp.

Met deze normering is het voor huishoudens duidelijker hoe zij hun huis kunnen verduurzamen, fabrikanten hebben meer duidelijkheid waarop zij met hun productielijnen moeten inzetten en installateurs weten hoe hun werk er in de toekomst uit gaat zien. Daarbij zorgden de hoge gasprijzen al voor een enorme run op (hybride) warmtepompen.

Energieprestatie-eis van 0,7, maar hele rits uitzonderingen
Nieman Raadgevende Ingenieurs en W/E Adviseurs hebben, op verzoek van De Jonge, onderzocht hoe de nieuwe energieprestatie-eis eruit zou moeten zien om ervoor te zorgen dat huishoudens bij vervanging van de cv-ketel over moeten stappen op een substantieel efficiënter alternatief.

Zij adviseren een energieprestatie-eis van 0,7 voor het systeem van ruimteverwarming, wat overeenkomt met een goed presterende hybride warmtepomp bij een goed ingeregeld verwarmingssysteem. “Ik zal dit advies in principe qua richting en ambitieniveau overnemen”, schrijft De Jonge.

Op de eerder gestelde normering komen een aantal uitzonderingen legt De Jonge uit. In het actieplan werd er al op gehint, maar waar in de komende tien jaar een warmtenet is gepland hoeft niet minimaal een hybride warmtepomp te komen als de cv-ketel stuk gaat.

Wanneer kan worden aangetoond dat een warmtepomp niet binnen zeven jaar terug kan worden verdiend of dat geluidseisen of noodzakelijke aanpassingen aan de woning tot onevenredige kosten leiden, dan geldt de norm ook niet. Ook geldt de norm niet voor monumenten en appartementen.

Monumenteigenaren zullen vaak een vergunning moeten aanvragen voordat er een warmtepomp kan worden geïnstalleerd. Wanneer de cv-ketel onverwacht stukgaat zou de norm ertoe leiden dat dit huishouden in de kou zit. Ook is het doorgaans erg prijzig om een monument voldoende te isoleren om geschikt te zijn voor een warmtepomp. Voor appartementen geldt vaak een te lange terugverdientijd vanwege de noodzakelijke aanpassingen vanwege het geluid en ruimtegebrek.

Het deel van de utiliteitsbouw dat al aan de energiebesparingsplicht moet voldoen is ook uitgezonderd van de nieuwe energieprestatie-eis. Deze plicht geldt voor bedrijven en instellingen met een jaargebruik vanaf 50.000 kilowattuur elektriciteit of 25.000 kubieke meter aardgas. Zij zijn al verplicht om verduurzamingsmaatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder uit te voeren. In 2027 gaat deze plicht ook gelden voor verduurzamingsmaatregelen met een terugverdientijd van zeven jaar of minder

‘Warmtepomp is milieutechnisch eigenlijk altijd beter’
Minister De Jonge heeft TNO, na aanleiding van verschillende berichten in de media, gevraagd om een notitie op te stellen over de milieu-impact van (hybride) warmtepompen van zowel het materiaalgebruik als de energieprestatie. Warmte365 kwam toen ook al tot de conclusie dat veel media alleen de gebruikte materialen hadden meegenomen en niet de energieprestatie over de gehele levensduur.

Lees ook: Warmtepomp worstelt met Nederlandse bouwregels, is de kritiek terecht?

Natuurlijk ziet het onderzoeksinstituut dat er verschillen bestaan afhankelijk van de hoogte van de specifieke energiebehoefte, de gekozen warmtepomp ter plaatse, de mate van energiebesparing, gebruik van een milieuvriendelijk koudemiddel en groene stroom. Maar TNO concludeert ook dat “het gebruik van een (hybride) warmtepomp milieutechnisch eigenlijk altijd beter is dan verwarming met een cv-ketel”.

Voor het gebruiken van milieuvriendelijke koudemiddelen – of F-gassen – wordt op Europees niveau al beleid gemaakt. De Jonge ziet daarom geen noodzaak om hier zelf wet- en regelgeving voor op te stellen. “Nederland steunt dit voorstel en zet in de Europese besluitvorming in op een sterke focus op natuurlijke koudemiddelen, waarbij de EU de mondiale voorloper kan worden en een nieuwe groene standaard kan zetten.”

Hoe kijken huiseigenaren naar de ‘hybride verplichting’?
Vereniging Eigen Huis heeft een kwalitatief onderzoek laten uitvoeren over hoe huiseigenaren aankijken tegen de ‘hybride warmtepompverplichting’. Hun belangrijkste aandachtspunten reflecteren in sterke mate de werkelijkheid. Zo zijn er zorgen over de leverbaarheid, betaalbaarheid en de duidelijkheid rondom installatie en de uitzonderingen op de norm.

Minister De Jonge geeft in zijn Kamerbrief aan dat de fabrikanten hem hebben verzekerd dat het aanbod nog in de loop van dit jaar voldoende zal zijn, daarnaast geeft de minister aan dat er een voorlichtingscampagne komt die ook ingaat op de uitzondering die hij in zijn brief uiteenzet.

Ten slotte wijst hij op de verschillende manieren om de investeringskosten voor woningeigenaren, instellingen en kleine bedrijven naar beneden te krijgen. Zo zijn er de ISDE, SVVE, het Nationaal Warmtefonds en een lening met 0 procent rente voor huishoudens met een laag inkomen. Ook investeert het kabinet honderden miljoenen euro’s in het stimuleren van (hybride) warmtepompen.

Lees ook: Klimaatmiljarden voor isolatie, warmtenetten en warmtepompen

Via het Nationaal Warmtefonds kan een lening tegen 0 procent rente worden aangevraagd. Minister stelt dat het warmtefonds momenteel kijkt hoe het aanvraagproces vereenvoudigd kan worden zodat het proces sneller kan verlopen. Dat weten woningeigenaren ook sneller waar ze aan toe zijn.