We schaffen steeds vaker airco’s aan en volgens de voorspellingen zal die trend voorlopig doorzetten. Airco’s bieden verkoeling in steeds warmer wordende zomers, maar lijken ook steeds vaker gebruikt te worden om mee te verwarmen. Verwarmen met een airco kent echter wel een aantal verschillen ten opzichte van een centraal verwarmingssysteem.

In 2021 beschikte ongeveer 20 procent van de Nederlandse huishoudens over een airco. Dat aantal is in snel tempo aan het oplopen: bijna 90 procent van de airco’s werd in de afgelopen vijf jaar geïnstalleerd. Volgens schattingen van TNO zal ruim 40 procent van de huishoudens in Nederland een airco hebben in 2030, dat komt neer op 6,3 miljoen airco’s.

Deze trend is ook te zien in het Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2025. Jarenlang was het aantal airco’s – ofwel lucht-lucht warmtepompen – laag. Dat nam vanaf 2020 toe tot ongeveer 300.000 warmtepompen en in 2024 waren dat er zelfs 350.000. Naar schatting van DNE Research zijn er daarmee in totaal 2,1 miljoen airco’s geïnstalleerd in Nederland.

Volgens DNE Research is de populariteit te verklaren door een aantal zomers met hittegolven, hoge gas- en elektriciteitsprijzen en ene groot aantal nieuwe geïnstalleerde zonnepanelen in huishoudens. De onderzoekers schatten in dat airco’s niet alleen voor koeling, maar ook voor verwarming worden gebruikt. Terwijl het aantal geïnstalleerde airco’s toeneemt, namen namelijk de aantallen van andere warmtepompen iets af.

Hrvoje Medarac, hoofdonderzoeker bij DNE Research: “Airconditioners werden in de eerste plaats beschouwd als koeloptie met een vergelijkbaar vraagprofiel als zonne-energieopwekking. De apparaten worden al in woningen geinstalleerd en bieden daarmee een behoorlijke optie voor elektrificatie van verwarming en een langzame vermindering van gasverbruik.” 

“Dit geldt met name voor huishoudens die doorgaans de verwarming verminderen in ruimtes die overdag niet veel worden gebruikt overdag. Met een aandeel van 50 tot 90 procent in de jaarlijkse verkoop van verwarmingsapparatuur, hebben Scandinavische landen deze manier van verwarmen al erkend.” 

Stormloop airco-cursussen
De trend om airco’s niet alleen in te zetten voor koeling, maar ook voor verwarming, zien ook Henny Qualm en Nico van Leeuwen. Qualm is docent van verschillende cursussen bij ROVC en Van Leeuwen houdt zich bij ROVC bezig met het technologische trends en hoe deze in de cursussen kunnen worden meegenomen. In hun werk zien ook Qualm en Van Leeuwen de toegenomen populariteit van airco’s.

Volgens hen is de airco als het ware ‘gerebrand’ en beter in de markt gezet als lucht-lucht warmtepomp. “Een grote misvatting is dat airco’s alleen kunnen koelen”, stelt Van Leeuwen. Voorheen konden airco’s inderdaad nog niet verwarmen, maar met de huidige technieken is dat nu al langere tijd wél mogelijk.

“Ze werden ook lange tijd als energieslurpers weggezet”, zegt Van Leeuwen. Volgens hem komt dat vooral doordat voorheen gasprijzen laag waren en stroomprijzen hoog, terwijl dat nu omgekeerd is.

De lift in de airco-verkoop is volgens Van Leeuwen inderdaad begonnen bij warme zomers waardoor mensen begonnen deze aan te schaffen. Bij de aankoop kwamen ze erachter dat deze ook voor het verwarmen gebruikt kan worden. Zo zou men de airco steeds meer zijn gaan zien als manier om te verwarmen, naast het bieden van verkoeling.

Volgens Qualm is ook het kostenplaatje een belangrijke reden voor mensen om te verwarmen door middel van een airco. Een airco is aanzienlijk goedkoper dan bijvoorbeeld een lucht-water warmtepomp of water-water warmtepomp. Ook het installeren van een airco is eenvoudiger en goedkoper. Bovendien is het met een warmtepomp niet altijd mogelijk om zowel te koelen als te verwarmen, dat hangt met name af van het type vloerverwarming.

Eén ruimte tegelijk
Er zijn echter wel een aantal belangrijke verschillen tussen verwarmen met een airco en bijvoorbeeld een warmtepomp of een CV-ketel. De belangrijkste is dat een airco alleen de kamer waar deze is geïnstalleerd kan koelen of verwarmen. Van Leeuwen: “Als je de airco in de woonkamer installeert, verwarm je daarmee niet direct de keuken of de slaapkamer bijvoorbeeld, wat bij andere warmtepompen wel het geval is. Dat is een overweging in comfort.” Het is wel mogelijk om een multi-split airco te nemen, die heeft meerdere binnen-units en zou daarmee het klimaat in verschillende kamers kunnen regelen.

Een ander belangrijk verschil is dat een warmtepomp er langer over doet om een ruimte te verwarmen, bijvoorbeeld via lage-temperatuur vloerverwarming. Een airco kan juist snel warmte lucht produceren, laat Qualm zien met een van de airco’s die bij ROVC is opgesteld. “Een airco kan snel veel warmte in een kamer krijgen, maar die warmte is over het algemeen ook sneller weer weg.”

Met een airco kan bovendien ook dieper gekoeld worden dan met een warmtepomp. Al zien Qualm en Van Leeuwen dat niet als nadeel, want de enkele graden verkoeling die een warmtepomp met vloerverwarming kan bieden is ook erg aangenaam, en je krijgt door het subtielere temperatuurverschil niet zo’n “klap in je gezicht” als je weer naar buiten gaat.

Uiteindelijk hangt de keuze tussen verwarmen met een airco of een warmtepomp erg af van de woning en de bewoner. “Als je bijvoorbeeld ruimte, geld en vloerverwarming hebt, dan ligt de keuze voor warmtepomp weer meer voor de hand”, stelt Van Leeuwen. Voor mensen met een kleinere portemonnee ziet hij de airco wel als alternatief voor de warmtepomp. 

Stroomverbruik
Het toenemende gebruik van airco’s zal gepaard gaan met veel stroomverbruik. TNO schat dat het elektriciteitsverbruik van airco’s in 2030 bijna verdrievoudigd zal zijn ten opzichte van 2022. In hoeverre dit zal zorgen voor piekbelasting van het net, hangt af van het moment waarop de airco’s verbruikt worden. “Zonnepanelen zouden overdag in de elektriciteit van airconditioners kunnen voorzien maar niet direct als mensen ‘s nachts de slaapkamer willen koelen”, stelt TNO.

 “Vroeger als het warm was, dan had je het warm”, zegt Van Leeuwen. “We zijn veel meer stroom gaan gebruiken terwijl dat misschien niet altijd nodig is.” Toch ziet hij ook een positieve kant aan het gebruiken van zonnestroom om een airco te laten draaien: de gebruiker hoeft minder stroom terug te leveren aan het net en hoeft daarmee minder terugleverkosten te betalen.

Ook benoemt Van Leeuwen een ander neven-effect van het veelvuldig gebruik van airco’s. “De warmte die je je huis uit aan het werken bent met de airco, komt er via de buitenunit weer uit.” Dat zorgt met name in steden voor nog hogere temperaturen. Overigens kan de airco ook stroombewuster worden gebruikt door hem op ventilatiestand te zetten, zegt Qualm. “Dat voelt al een stuk koeler, maar kost een stuk minder stroom.”