Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving ligt Nederland op schema om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen. Bovendien lijkt daling van de CO2-uitstoot ook echt ingezet te zijn, met name bij de productie van elektriciteit. In de eerste helft van 2023 werd maar liefst 46 procent van de geproduceerde elektriciteit door hernieuwbare bronnen geproduceerd. Goed nieuws voor mensen met een warmtepomp! De elektriciteitsmix wordt steeds groener. De CO2-uitstoot per kilowattuur wordt steeds lager en daarmee wordt – als je kijkt naar de CO2-uitstoot – elektrisch opgewekte warmte een steeds beter alternatief vergeleken met fossiel.

Is dat een reden om tevreden achterover te leunen? Zeker niet! We hebben veel en veel te weinig oog voor de milieu-impact van de apparaten die we plaatsen. Tuurlijk, propaan als koelmiddel wordt langzamerhand populairder en dat is goed nieuws. Volgens het onvolprezen boek Drawdown is de milieuwinst die we kunnen behalen door andere koelgassen te gebruiken (ook in airco’s en koelkasten) gigantisch: in de sector materialen is de overstap naar natuurlijke koelmiddelen de meest effectieve stap om klimaatverandering tegen te gaan.

Je blijft verantwoordelijk voor de apparaten die je produceert
Over de rest van het materiaalverbruik wordt niet nagedacht. Toen ik een aantal jaren geleden aan een grote warmtepompfabrikant vroeg of zij geïnteresseerd zouden zijn om de warmtepompen aan het eind van de levensduur weer terug te nemen, werd ik verwezen naar de oud-ijzerboer.

Tegen je kinderen zeggen: ‘ruim je rommel op’ is volledig geaccepteerd, maar buiten je ‘het is hier geen hotel’-huishouden- is het volstrekt ridicuul om te opperen dat je als fabrikant je eigen rommel moet opruimen. Die gedachte zit zo niet in ons systeem dat ik deze fabrikant de verwijzing naar de oud-ijzerboer niet kwalijk kon nemen.

Er zit ook business-logica in het verantwoordelijk blijven voor de apparaten die je produceert. Een warmtepomp - maar ook een omvormer of een zonnepaneel - bevat heel veel herbruikbare materialen. Daarom is de oud-ijzerboer er ook zo blij mee. Maar het geeft geen incentive de warmtepomp zo te maken dat hij na vijftien jaar makkelijk te demonteren en dus beter te recyclen is. Of de warmtepomp zo te maken dat hij met het vervangen van een pomp en wat elektronica weer vijftien jaar door kan.

Systeemverandering is noodzakelijk
Die incentive heeft een fabrikant wel, maar dat vergt een andere kijk op geld verdienen. Het is niet minder dan een systeemverandering: van een oude systeem van extractie maar een nieuw systeem op basis van regeneratie. De grondstoffen die je uit de aarde  onttrekt hebben een waarde die niet op de vuilnisbelt of in de verbrandingsoven mag belanden.

De vervuiling die je bij de productie of bij gebruik veroorzaakt moet niet worden opgeruimd door een volgende generatie. Werknemers verdienen een eerlijk loon - ook als ze ergens ver weg aan het graven zijn naar de zeldzame metalen die je nodig hebt. En de lastigste: het geld dat verdiend wordt moet niet ten goede komen aan investeerders alleen, maar moet als middel dienen om meer impact te maken.

Systeemverandering is noodzakelijk om te voorkomen dat we in 2035 hele kerkhoven hebben met afgedankte buitenunits, kapotte omvormers of niet functionerende laadpalen. Die systeemverandering is niet de verantwoordelijkheid van de consument, maar van ons, de branche. Elke dag dat we langer wachten brengt een echt regeneratieve toekomst verder weg: we moeten gaan leven alsof er nog een toekomst is!