Terwijl de Wet collectieve warmte (Wcw) nog niet officieel door de Tweede Kamer is, wordt er al op verschillende plekken gewerkt aan het oprichten van warmtebedrijven. De warmtebedrijven zijn, zoals de Wcw voorschrijft, in publieke handen, zoals gemeentes en provincies. Maar alleen als de Wcw volgende week een meerderheid haalt in de Tweede Kamer, kunnen zij écht aan de slag met het aanleggen van warmtenetten.

De uitrol van warmtenetten staat momenteel op een laag pitje, maar op de achtergrond wordt wel degelijk gewerkt aan een nieuwe stap in de warmtetransitie. Op verschillende plekken in Nederland worden warmtebedrijven opgericht. Daarmee staan ze klaar om te starten wanneer er met de Wcw wordt ingestemd.

Zo wordt er in Leiden en omgeving onderzoek gedaan naar een warmtebedrijf waarin de gemeenten Leiden, Katwijk, Leiderdorp, Oestgeest, Voorshoten en Zoeterwoude, en Energie Beheer Nederland en Alliander deelnemen. Ook in Nijmegen en Amsterdam worden plannen gemaakt voor het oprichten van een publiek warmtebedrijf. In Tilburg zijn ze al een stapje verder: daar wordt per 1 juli Warmtebedrijf Tilburg BV opgericht. De Gemeente Tilburg is 100 procent eigenaar van dit warmtebedrijf.

Doordat deze warmtebedrijven in publieke handen zijn, sluiten ze al aan op de aankomende Wcw. De Wet collectieve warmte moet nog worden ingestemd door de Tweede Kamer. Door te werken aan het oprichten van publieke warmtebedrijven, kunnen gemeenten straks sneller handelen wanneer de Wcw wordt ingestemd. 

Instemmen van Wcw essentieel
Dion Huidekooper van Energie Beheer Nederland laat weten blij te zijn dat de Wet collectieve warmte niet controversieel is verklaard, en dus nog voor het zomerreces behandeld wordt. Hoewel de oprichting van publieke warmtebedrijven dus al begonnen is, is het voor de daadwerkelijke uitrol van warmtenetten wel essentieel dat de Wcw wordt ingestemd. 

Huidekooper: “Bij het merendeel van de regionale warmtebedrijven zijn wij van EBN betrokken. Op het moment dat de Wcw niet wordt aangenomen hebben wij geen mandaat om deel te nemen. Om onze rol te kunnen vervullen is het randvoorwaardelijk dat de Wcw wordt ingestemd, anders is er geen grondslag voor ons om deel te nemen.” En deelname van EBN is essentieel, alleen al om een deel van het kapitaal in te brengen.

“Er zijn de afgelopen tijd natuurlijk weinig nieuwe warmtenetten bij gekomen, maar op de achtergrond wordt wel veel voorbereidend werk verricht”, zegt Huidekooper. “Nu wordt er al veel voorbereidend werk gedaan, maar de Wcw is echt nodig om het ook in de praktijk te laten werken.”

Stemming Tweede Kamer
Komende donderdag wordt in de Tweede Kamer gestemd over de Wet collectieve warmte. Als de wet wordt aangenomen, zal deze waarschijnlijk per 1 januari 2026 ingaan.

Over het algemeen is er groot draagvlak voor de Wcw in de Tweede Kamer. In principe zijn bijna alle partijen voor het idee van publiek eigenaarschap. Op wat moties met wijzigingen of aanvullingen op de wet. Ook dienden zeven partijen een gezamenlijke motie in voor financiële ondersteuning van warmtegemeenschappen.

Echter is de PVV wel tegenstander van het plan. De partij vind dat er te veel dwang in de wet zit en dat kosten voor warmtenetten te hoog zijn.

Wel zijn er door verschillende Kamerleden nog zorgen geuit over onder andere de betaalbaarheid en het draagvlak van warmtenetten. Daarop zijn moties ingediend, en over de amendementen op de Wcw wordt op 1 juli gestemd.

Veel gemeenten kijken uit naar het invoeren van de Wcw, zodat zij na een periode van voorbereiden, daadwerkelijk aan de slag kunnen met de uitrol van warmtenetten. Door te beginnen met het oprichten van publieke warmtebedrijven staan zij, wanneer de Wcw wordt ingestemd en ingaat per 2026, klaar om aan de bouw van de warmtenetten te beginnen.