Sinds het voorjaar van 2023 mogen alleen nog maar gecertificeerde installateurs werken aan cv-ketels, geisers en gashaarden. Dat heeft een goede reden: slecht geïnstalleerde of onderhouden gasverbrandingsinstallaties zijn de primaire oorzaak voor koolmonoxidevergiftiging. Tegelijkertijd levert de certificeringsplicht problemen op voor kleine bedrijven en zzp'ers, die niet de middelen hebben om zich te certificeren. Warmte365 zet op een rij hoe we hier terecht zijn gekomen en wat de implicaties voor de toekomst zijn.

Volgens de Onderzoeksraad voor de Veiligheid overlijden er elk jaar ongeveer tien mensen aan koolmonoxidevergiftiging, en belanden er enkele honderden in het ziekenhuis. Maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger, omdat koolmonoxidevergiftiging vaak niet als dusdanig herkend wordt.

Koolmonoxide is een kleurloos, geurloos en niet-irriterend gas, waardoor het heel moeilijk op te merken is. Apparaten die gas verbranden, zoals cv-ketels, geisers en gashaarden, kunnen een bron van koolmonoxide zijn als ze slecht functioneren.

Op 1 april 2023 ging de Gasketelwet in werking om koolmonoxidevergiftiging door slechte installaties te voorkomen. Door strengere eisen te stellen aan wie met gasverbrandingsinstallaties mag werken hoopt de overheid de veiligheid te verbeteren en gezondheidsrisico’s te voorkomen.

Een gevolg hiervan is dat er minder installateurs aan cv-ketels mogen werken, en Techniek Nederland in december waarschuwde voor wachttijden bij cv-storingen. Warmte365 liep de totstandkoming van de Gasketelwet langs en schetst de huidige stand van zaken.

Koolmonoxide op de politieke agenda in 2015
De aanloop naar de Gasketelwet begon in feite in 2015 met een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). De OVV vroeg zich af hoe het kon dat er jaarlijks rond de tien mensen overleden aan koolmonoxidevergiftiging, en wat eraan viel te doen.

De belangrijkste conclusie van het rapport was dat het vakmanschap van installateurs een belangrijke factor was. De meeste ongevallen vonden plaats bij nieuwe- of net onderhouden installaties, in tegenstelling tot wat je zou verwachten. Volgens de OVV zou dit komen door een gebrek aan grondigheid:

“Bij veilige aanleg en onderhoud is namelijk niet alleen aandacht vereist voor het toestel, maar ook voor de bijbehorende componenten en het betreffende gebouw. Zo moeten bijvoorbeeld de luchttoevoer- en rookgasafvoerleidingen en uitmondingen passen bij zowel het toestel als het gebouw. Bij veel installateurs ontbreekt het aan deze integrale benadering en ligt de focus enkel op het toestel.”

De OVV was ook kritisch over hoe de kwaliteit van installateurs werd gewaarborgd. Zo zouden er te veel verschillende labels zijn en zou het te makkelijk zijn voor bedrijven om een kwaliteitslabel te krijgen. De OVV raadde dan ook aan dit gelijk te trekken en één verplichte erkenningsregeling te creëren.

De Gasketelwet
Die verplichte certificering kwam er in de vorm van de Gasketelwet. Deze wet houdt in dat voortaan alleen bedrijven met de erkende CO-vrij certificering aan gasverbrandingsinstallaties mogen werken. Ook voor consumenten is het verboden om een niet-gecertificeerd bedrijf in te huren, of zelf te klussen aan dit soort installaties.

De wet werd al in 2020 aangekondigd en zou oorspronkelijk op 1 april 2022 in werking gaan. Dit bleek echter te weinig tijd om de certificering voor voldoende bedrijven rond te krijgen, dus kreeg de sector uitstel tot 1 april 2023.

Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge zei hierover: “Consumenten en andere opdrachtgevers moeten er op kunnen vertrouwen dat er voldoende bedrijven zijn om noodzakelijke werkzaamheden aan hun gasverbrandingsinstallatie uit te voeren.”

Het uitstel moest installateurs tijd geven om het certificaat te halen, maar de wachtlijsten voor het halen ervan waren lang. In maart 2023 – vlak voor de inwerkingtreding van de plicht – waren er volgens Techniek Nederland nog maar 500 bedrijven met het certificaat, terwijl 2.000 bezig waren het te halen. Veel bedrijven stonden ook nog in de wachtrij, en konden onder bepaalde voorwaarden hun werkzaamheden doorzetten.

Wachttijden bij cv-storingen?
Ondanks het jaar extra dat de sector heeft gekregen, lijkt het er op dat er nog altijd niet genoeg bedrijven over de certificering beschikken. Het knelpunt zit met name bij de bedrijven die de installateurs moeten keuren, volgens een rapportage van EenVandaag uit december. Daarin meldt Techniek Nederland dat 1.300 bedrijven het certificaat zouden hebben, maar nog 1.700 op de wachtlijst stonden. Techniek Nederland waarschuwde dan ook dat een periode met veel storingen en kou zou kunnen leiden tot wachttijden bij reparaties.

Een bijkomende factor is dat kleine installateurs en zzp’ers moeite hebben om de certificering rond te krijgen. Het zou duur zijn om te halen en veel ‘administratieve rompslomp’ met zich meebrengen. Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, stelde daarom een versimpelde certificering voor kleine ondernemers voor.

“De regeling brengt aanzienlijke kosten en administratieve lasten met zich mee”, aldus Terpstra. “We hebben een tekort aan verwarmingsinstallateurs en de winter is al begonnen. Met een vereenvoudigde regeling voor zzp’ers en het kleinbedrijf kunnen we méér bedrijven certificeren en wordt het veiliger in Nederland.”

Hoe de Gasketelwet precies uitpakt is dus nog onduidelijk. Steeds meer bedrijven halen de certificering, maar er zijn nog een aantal wintermaanden te gaan waarin cv-ketel storingen snel opgelost moeten worden. Daarna zou de krapte minder moeten zijn, maar blijft het de vraag wat het gaat betekenen voor kleine bedrijven en zzp'ers. De uitdaging zal erin zitten om genoeg installateurs gecertificeerd te krijgen én het risico op koolmonoxidevergiftiging zo klein mogelijk te houden.