Een nieuwe warmtewet komt eraan, althans, een nieuwe warmtewet zit ergens in de pijplijn. We hadden jarenlang een warmtewet die vooral tot doel had om consumenten te beschermen en om daarvoor eisen te stellen aan de dienstverlening van warmtebedrijven, én aan de tarieven. Hoe succesvol deze warmtewet was, daarover lopen de meningen soms uiteen. Vooral de koppeling van het warmtetarief aan de gasprijzen stuitte op onbegrip. Dat werd nog versterkt tijdens de periode van explosief stijgende gasprijzen.

Nu komt er dus een nieuwe warmtewet. Om het ‘succes’ van de vorige warmtewet te overtreffen heeft de overheid ervoor gekozen om nu niet alleen de consumentenbelangen te behartigen, maar ook de belangen van de gemeenten. Want de gemeenten hebben de schone taak om hele (woon)wijken van het aardgas af te halen én gemeenten willen graag warmtenetten als alternatief. Hoewel, ook daarover lopen de smaken en meningen nog wel wat uiteen.

Collectieve warmte
Een nieuwe warmtewet dus. En om het gezamenlijke belang van de warmtelevering te benadrukken heeft de nieuwe wet een klinkende naam: ‘Wet collectieve warmte’. Maar het collectieve karakter kan bij veel warmtebedrijven helaas niet op warme gevoelens rekenen.

Onze minister voor Klimaat en Energie had in zijn wijsheid bedacht om zowel de gemeenten als warmtebedrijven te helpen met het versnellen van de warmtetransitie. Daarvoor zouden overheden meerderheidsaandeelhouder moeten worden in nieuwe warmtenetten. Maar volgens de grote warmtebedrijven komen daarmee investeringen in gevaar, want publieke aandeelhouders hebben “weinig ervaring met aanleg, onderhoud, distributie en uitbating van een warmtenet”, aldus één van de grotere warmtejongens.

Echter, overheden zijn al aandeelhouder in enkele warmtebedrijven en in het verleden waren ook veel overheden aandeelhouder in de grotere warmtebedrijven. Dus het argument van ‘weinig kennis en ervaring’ strookt niet helemaal met de praktijk en historie. Inmiddels lijkt er overigens wel overeenstemming tussen de warmtebedrijven en het ministerie over invulling van het mede-aandeelhouderschap en  is de wet weer een stukje verder in de pijplijn doorgeschoven.

Warmtekavels
Om de uitrol van warmtenetten over Nederland in goede banen te leiden gaan de gemeenten het land in warmtekavels opdelen en krijgt een warmtebedrijf het recht om kavelsgewijs warmtenetten  aan te leggen. De Wet collectieve warmte, de lange naam is nog wat onwennig dus zal spoedig als Wcw door het leven gaan, beschrijft keurig het proces om als warmtebedrijf een aanwijzing te krijgen. Door de ambtenaren is blijkbaar uitgebreid nagedacht over het waarborgen van het succes van nieuwe warmteprojecten.

Zo zijn er uitgebreide procedures voorzien om bij te dragen aan de zorgvuldigheid van de warmtetransitie. Allereerst publiceert de gemeente het beoogde warmtekavel in de Staatscourant. Vervolgens laat het warmtebedrijf-in-spé door Autoriteit Consument & Markt toetsen of het organisatorisch, technisch en financieel in staat is om het warmtebedrijf te exploiteren. Bij een positief advies van ACM kan het college van de gemeente het warmtebedrijf promoveren naar ‘aangewezen warmtebedrijf’.

Overigens is er ook nog een procedure voor een ontheffing voor kleine collectieve warmtesystemen (tot 1.500 aansluitingen), maar deze moeten toch nog aan heel veel regels voldoen. Dus die ‘ontheffing’ is een beetje dode mus. In hoeverre deze verkavelingsprocedures daadwerkelijk gaan bijdragen aan de versnelling van warmtenetten is nog niet te overzien, maar er wordt veel werkgelegenheid met administratieve pijplijnen georganiseerd, dat dan weer wel.

Doelstellingen
“Het doel is om in 2030 een half miljoen nieuwe warmteaansluitingen te hebben voor bestaande woningen en gebouwen”, schrijft de Rijksoverheid op haar website. Dat is nog krap zes jaar te gaan, terwijl de wet nog niet eens is aangenomen.

En verder hebben we nog te maken met beperkt beschikbare bouwcapaciteit, stikstofproblematiek, netcongestie en consumenten die in de weerstand zitten of nog niet eens geïnformeerd zijn over de warmteplannen. Ik denk dat we veilig kunnen stellen dat de Wet collectieve warmte niet de beoogde grote versnelling zal geven en dat de 2030-ambitie voor warmteaansluitingen bij voorbaat kansloos is.