Nu aardgas ruim boven de 200 euro per megawattuur kost, kruipt de prijs weer richting de recordhoogte van begin maart dit jaar, toen Rusland Oekraïne binnenviel. Tegen enorme financiële kosten worden alle Europese gasopslagen nu gevuld, maar het wordt spannend of alle landen de Europese norm van 80 procent per 1 november zullen halen, waardoor ook een verhoogde productie uit het Groningenveld weer ter sprake komt. Hoe is dat gebeurd?

De oplopende spanning – en daarmee ook de prijs – rondom aardgas zette zich begin juni weer in en loopt nog altijd op. Belangrijke katalysator daarin is de onzekerheid rondom Nord Stream I.

Op 11 juli werd deze namelijk gesloten voor een jaarlijkse onderhoudsbeurt en iedereen vroeg zich af of de Russen ook dit jaar de aardgasstroom na enkele dagen weer zouden hervatten.

Na tien dagen werd Nord Stream I weliswaar weer opgestart, maar de gasleveringen werden tot 40 procent beperkt. “Een duidelijk politiek statement”, vond Robert Habeck, de Duitse minister van Economische Zaken en Klimaat. "Technisch gezien is er geen reden waarom Nord Stream 1 niet opnieuw volledig zou worden gebruikt."

Het lijkt er daarom sterk op dat Vladimir Poetin, de Russische president, de onzekerheid rondom Nord Stream I bewust gebruikt om de prijs zo hoog mogelijk te krijgen.

Om Europa hier beter tegen te wapenen en minder afhankelijk te worden van Rusland kwam de Europese Commissie met voorstellen om het gasverbruik te verminderen. Hiermee zou het gasverbruik met 15 procent worden verminderd ten opzichte van het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar.

Ook een partij als Energie-Nederland riep op tot een versnelde vermindering van het gasverbruik, bijvoorbeeld door het uitvoeren van het Nationaal Isolatieprogramma.

Eerder sprong de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) hier ook al op in en berekende dat Nederland binnen een jaar bijna vijf miljard kuub aardgas kan besparen. Binnen vier jaar kan er zelfs mogelijk 10 miljard kuub aardgas worden bespaard.

‘Massaal inzetten op besparen’
Dat de gasproblemen alleen maar groter werden, werd pijnlijk duidelijk uit het nieuws dat de Duitse energiereus Uniper in acute financiële moeilijkheden was gekomen door de hoge gasprijzen. Uniper was de grootste importeur van Russisch gas en kon tekorten onvoldoende compenseren door gas bij te kopen op de markt, zonder in de financiële problemen te komen.

De Duitse overheid nam uiteindelijk een 30 procent belang in Uniper en zorgde voor miljarden euro’s aan extra krediet om ervoor te zorgen dat het bedrijf niet failliet zou gaan. “Het bedrijf is van groot belang voor de economische ontwikkeling van dit land, voor de energievoorziening van burgers en veel bedrijven”, aldus Bondskanselier Olaf Scholz.

Ondertussen maakte Gazprom bekend de gaslevering via Nord Stream I verder terug te schroeven tot 20 procent van de mogelijke capaciteit. Waarop de lidstaten akkoord gingen met de voorstellen van de Europese Commissie om 15 procent gas te besparen.

"Het is heel belangrijk dat we ons massaal blijven inzetten. Zodat we de gasopslagen goed kunnen vullen, maar ook omdat het goed is voor de portemonnee", zei Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, daarover tegen de NOS.

"De Europese gasmarkt is onrustig. En de prijs is al hoog. Als die nog verder stijgt, heeft dat grote effecten, ook op Nederlandse huishoudens en bedrijven. We moeten nu niet achterover gaan leunen. Ook de Gasunie geeft aan dat energie besparen de crux is bij het voorkomen van een gastekort in de winter."

Hoewel Nederland al een behoorlijke hoeveelheid gas heeft bespaard, werkt Jetten aan een noodplan om grote bedrijven in de industrie en glastuinbouw "in het meest extreme geval" (gedeeltelijk) van het gas af te kunnen sluiten. "Het afschakelplan zijn we nu aan het verfijnen en is aan het einde van de zomer klaar."

Duitsland lijkt richting gastekort te gaan
De Europese Unie heeft ook nieuwe wetgeving aangenomen waarbij de gasopslag in alle lidstaten tegen 1 november 2022 tot minimaal 80 procent van de capaciteit moet worden gevuld om de leveringen voor de komende winter te verzekeren.

Duitsland mikt daarbij op een schema waarbij de gasopslag op 1 september voor 75 procent is gevuld, op 1 oktober voor 85 procent en op 1 november voor 95 procent.

De Bundesnetzagentur (Federaal Netwerkagentschap voor onder andere elektriciteit en gas) liet onlangs echter weten het onwaarschijnlijk te vinden dat Duitsland deze doelen zal halen. “Zonder passende maatregelen kan er vanaf november 2022 een gastekort ontstaan ​​van circa 366 terawattuur voor de hele winter. Dit komt overeen met ongeveer een derde van de totale jaarlijkse vraag naar gas.”

Daarbij heeft de Bundesnetzagentur naar verschillende scenario’s gekeken. Ongeacht of Nord Stream I op 0, 20 of zelfs 40 procent van de volledige capaciteit zal leveren, zal Duitsland aanvullende maatregelen moeten nemen. Het is daarbij niet ondenkbaar dat er naar Nederland zal worden gekeken.

Nederland zit op enorme (instabiele) gasreserve
Nederland streeft er voorlopig eerst naar om de gasopslag voor 80 procent te vullen voor 1 november, maar in het huidige vultempo zal dit veel eerder worden gehaald. Een volgende vuldoel wordt later bekendgemaakt.

Als onderdeel van het eerste niveau gascrisis waarop Nederland momenteel zit, communiceert het kabinet wekelijks over de vordering van de gasleveringszekerheid. Volgens de laatste update zit Nederland inmiddels op een vulgraad van 69,4 procent. Met name door de import van LNG fors op te schalen.

Er gaan echter steeds meer stemmen op om onder bepaalde voorwaarden de productie uit het Groningerveld weer op te schroeven. Van energie-experts tot Shefali Razdan Duggal, voorgedragen als nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Nederland.

Maar niet iedereen is even enthousiast. Zo is Commissaris van de Koning in Groningen René Paas fel tegen. "Ik snap dat het vreselijk is om afhankelijk te zijn van gas van Poetin, maar Gronings gas is op geen enkele manier een gemakkelijke oplossing en het zal ook geen groot verschil maken in de energieprijzen", zo zei hij bij het WNL-programma Sven op 1: Zomereditie.

Nederland heeft echter ook uitgesproken solidair te zijn met andere Europese lidstaten om de leveringszekerheid in de Europese Unie op peil te houden. Hans Vijlbrief, staatssecretaris van Mijnbouw, zei eerder dat de kraan in Groningen alleen extra zal openen als de veiligheid van het land in gevaar is. Maar wat als het om ons buurland gaat?