Sinds de energiecrisis uitbrak hebben veel Nederlanders hun huis verder verduurzaamd en veel mensen zijn bereid om de komende jaren hun huis en gedrag verder te verduurzamen, dat blijkt uit de Publieksmonitor Klimaat en Energie 2023 van Motivaction International. Tegelijk schatten Nederlanders hun eigen bijdrage te hoog in en kijken ze vooral naar grote bedrijven en de overheid om hun verantwoordelijkheid te nemen.

Onderzoeksbureau Motivaction heeft, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, onderzoek gedaan naar de kennis, houding en gedrag van Nederlandse burgers op het gebied van energie en klimaat. Dit gebeurt om het jaar in de Publieksmonitor Klimaat en Energie, die na deze editie elk jaar zal verschijnen.

Voor het onderzoek zijn 2.681 Nederlanders tussen de 16 en 80 jaar ruim 60 vragen voorgelegd. Deze mensen zijn statistische representatief voor opleiding, leeftijd, geslacht, regio, sociaal milieu en combinaties.

Dat veel Nederlanders de afgelopen twee jaar hun woning hebben verduurzaamd komt ook in het onderzoek naar voren. Zo hebben veel respondenten tochtstrips, een waterbesparende douchekop, dakisolatie, zonnepanelen, radiatorfolie of vloerisolatie genomen.

Voor met name isolatie is de motivatie groot. Zo wil ongeveer de helft van de respondenten die hun huis nog niet hebben geïsoleerd, dit wel doen. Dat is een stijging ten opzichte van het onderzoek van twee jaar geleden. Om warmtepompen, zonnepanelen of dakisolatie aan te schaffen blijven de aanschafkosten de grootste drempel.

Een kwart van de Nederlanders geeft aan interesse te hebben in de kosten van verduurzamingsmaatregelen, de bijbehorende subsidiemogelijkheden en tips over hoe zij duurzamer kunnen leven. Voor informatie wordt als eerste naar gemeenten en de Rijksoverheid gekeken, waarbij de meeste Nederlanders het liefst online worden geïnformeerd.

Klimaatbewustzijn
Ongeveer zes op de tien Nederlanders maken zich zorgen over klimaatverandering, waarbij slechts vier op de tien denkt dat hier nog iets aan te doen valt. Daarbij valt het op dat Nederlanders niet alleen hun eigen prestaties hoger inschatten dan dat van anderen, maar ook hoger dan andere landen.

Daarbij wordt het aandeel hernieuwbaar in de energiemix ook te hoog ingeschat. Waar in 2022 zo’n 15 procent van het totale energieverbruik in Nederland hernieuwbaar is opgewekt, schatten Nederlanders dit percentage op 32 procent.

De helft van de Nederlanders staat positief tegenover het nemen van (veel) meer maatregelen door de overheid om klimaatverandering tegen te gaan. Slechts 14 procent staat hier negatief tegenover. Ook is ongeveer de helft voorstander om hierbij klimaatvriendelijk gedrag te belonen en vervuilend gedrag te beprijzen. Dit vinden de respondenten het meest rechtvaardige beleidsprincipe.

Grote bedrijven en de overheid worden dan ook gezien als de partijen met de meeste verantwoordelijkheid. Hun eigen verantwoordelijkheid schatten burgers lager in, maar hoger dan in 2021. Een kleine vier op de tien is daarom (zeer) gemotiveerd om klimaatvriendelijke keuzes te maken.

Daarbij hebben bezorgdheid en verantwoordelijkheidsgevoel de meeste invloed op de motivatie tot duurzaam gedrag. Hoe meer mensen bezorgd zijn, des te meer voelen ze zich verantwoordelijk en zijn ze bereid om klimaatvriendelijke keuzes te maken. Hierbij is het belangrijk dat mensen ook echt het gevoel hebben dat hun gedrag klimaatverandering tegengaat.