In het gepubliceerde prioriteringskader laat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) weten dat netbeheerders waarschijnlijk ook industriële bedrijven waarmee maatwerkafspraken worden gemaakt voorrang mogen geven. Eerder werd al bekend dat aansluitingen die netcongestie in de toekomst voorkomen en projecten met een maatschappelijk belang, zoals woningbouw, voorrang kunnen krijgen. De netbeheerders hopen vooral op meer duidelijkheid in het definitieve kader.

Dat de ACM de netbeheerders toestemming gaat geven om af te wijken van het huidige first come first served-principe is al een tijdje duidelijk – en een politieke wens. Wie zich als eerste meldt, krijgt als eerste een aansluiting werkt alleen goed “als er voldoende transportcapaciteit beschikbaar is en alle projecten toegang kunnen krijgen”, concludeert de ACM.

Lees ook: Prioriteringskader uitbreidingen stroomnet gereed

Nu kan het nog zo zijn dat een project met energieopslag lang op zijn aansluiting moet wachten, ook al voorkomt het netcongestie en maakt het meer ruimte vrij op het elektriciteitsnet zodra het is aangesloten. Wanneer het nieuwe prioriteringskader ingaat moet dit verleden tijd zijn.

“Het maatschappelijk prioriteren door netbeheerders moet er voor zorgen dat de schaarse transportcapaciteit zo goed mogelijk wordt verdeeld in de tijd die netbeheerders nodig hebben om de netten te verzwaren. Het prioriteringskader ontslaat netbeheerders dus niet van de plicht hun netten te verzwaren en te zorgen dat álle partijen die toegang willen tot het net die toegang ook zo snel mogelijk krijgen”, aldus de ACM.

Alle partijen willen objectieve en transparante criteria, maar wat zijn dat?
Projecten die bijdragen aan belangrijke maatschappelijke doelen mogen netbeheerders eveneens voorrang geven. De ACM noemt veiligheid, gezondheidszorg, woningbouw, onderwijs en duurzaamheid als voorbeelden.

“Hiermee komt de ACM tegemoet aan een lang gekoesterde wens van gemeenten en provincies. Met dit codewijzigingsbesluit laat de ACM duidelijk zien dat het oog heeft voor belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen en de uitdagingen met betrekking tot beschikbare transportcapaciteit”, stelt Daan Schut, CTO van Alliander.

“Voor de netbeheerders is het hierbij essentieel dat er door de overheid heldere en eenduidige kaders worden opgesteld voor het prioriteren van de aanvragen. Zodat het voor netbeheerders objectief toepasbaar en uitvoerbaar is.”

Hiervoor is de consultatieronde volgens de ACM ook bedoeld, want het ontwerp biedt netbeheerders geen juridische basis. Met name de (decentrale) overheden hebben hier wel om gevraagd. De ACM zegt dit daarom nader te gaan onderzoeken.

Maar het uitgangspunt moet volgens de ACM zijn dat “netbeheerders op basis van objectieve en transparante criteria voorrang geven” en zich daarbij uiteraard aan het non-discriminatie beginsel houden zoals dit in de Europese regelgeving is vastgelegd. De partij die voorrang vraagt zal daarbij goed duidelijk moeten maken dat hij zijn aansluiting ook daadwerkelijk nodig heeft.

Ook grote industriële vervuilers kunnen voorrang krijgen
Maar er is nog een categorie bijgekomen: “Ook bedrijven die grootschalig en bovenwettelijk bijdragen aan klimaatdoelstellingen en hierover bindende (maatwerk)afspraken hebben gemaakt met de overheid kunnen voorrang krijgen”, meldt de ACM.

Het demissionaire kabinet kondigde in het regeerakkoord aan dat er “bindende maatwerkafspraken” zullen worden gemaakt met de tien tot twintig grootste vervuilers van Nederland. Deze afspraken zullen uitgaan van “wederkerigheid”. De overheid faciliteert de nieuwe energie-infrastructuur en wil daar “ambitieuze verduurzaming” voor terug en afspraken over langjarige investeringen in Nederland in opleidingen, goed werkgeverschap en de kwaliteit van de leefomgeving.

Lees ook: Hoe staat de groene industriepolitiek ervoor?

Van bindende maatwerkafspraken is voorlopig nog geen sprake. Micky Adriaansens, demissionair minister van Economische Zaken en Klimaat, sloot vandaag de zevende intentieverklaring met internationaal chemiebedrijf Yara. Van ook maar één bindende afspraak is nog geen sprake.

Bovendien bleek uit een analyse van Warmte365 dat de grootste vervuilers van Nederland nauwelijks concrete plannen hebben gemaakt om écht te verduurzamen. Meer dan de helft van de onderhouds- en vernieuwingsinvesteringen van deze bedrijven gaat tot 2030 naar CCS-projecten (carbon capture and storage). Hoewel het afvangen en opslaan van CO2 als cruciaal wordt gezien om de klimaatdoelstellingen te halen, realiseert het geen uitstootvermindering, maar alleen een vervuilingsvermindering.

Wanneer het gewijzigde prioriteringskader er in deze vorm doorheen komt dan kan een bedrijf als Tata Steel voorrang vragen aan de netbeheerder voor een aanlandingspunt van groene waterstof. Daarmee is het natuurlijk niet gezegd dat Tata Steel deze ook zomaar zal krijgen, maar door de netbeheerders de mogelijkheid te geven om hierop te prioriteren kan een volgende minister van Economische Zaken en Klimaat de grote industriële vervuilers wel meer bindende maatwerkafspraken bieden.