In Wenen wordt eind 2023 de grootste mid-Europese warmtepomp geplaatst. De warmtepomp wordt aangesloten aan een afvalwaterzuiveringsinstallatie in de Weense wijk Simmering. Warmte uit rioolwater kan hiermee worden gebruikt voor stadsverwarming.

De nieuwe installatie van Wien Energie haalt restwarmte uit afvalwater om vervolgens het stadsverwarmingsnet te verwarmen tot 90 graden Celsius, deze techniek wordt riothermie genoemd. Riothermie vereist weinig infrastructuur en is daarom relatief eenvoudig toe te passen.

Het Weense stadswarmtenet werkt momenteel gemiddeld met temperaturen tussen de 100 en 150 graden Celsius. De door Wien Energie ontwikkelde warmtepomp is echter nog niet sterk genoeg om zulke hoge temperaturen te bereiken. Volgens projectleider Christoph Segalla moet het warmtenet zich daarom voorbereiden om te werken met lagere temperaturen.

Vanuit Frankrijk worden er drie warmtepompen geleverd. De warmtepompen wegen elk 205 ton en moeten tegen het eind van 2023 56.000 huishoudens van 55 megawatt voorzien.

Wien Energie
Wien Energie is de grootste regionale energie leverancier in Oostenrijk. Wien Energie investeert ongeveer 70 miljoen euro in het project. De volledige uitbreiding van het project staat gepland voor 2027. Het streven is om dan 112.000 huishoudens te verwarmen met nog drie extra warmtepompen. Deze warmtepompen moeten gezamenlijk 110 megawatt aan energie produceren.

Donau
Momenteel heeft het gezuiverde rioolwater een temperatuur tussen de 12 en 23 graden Celsius. Dit water wordt afgekoeld tot 6 tot 17 graden Celsius, om vervolgens geloosd te worden in rivier de Donau. Door de lozing van het afvalwater en door afvalwarmte vanuit de industrie warmt de Donau op, wat een negatieve impact heeft op de flora en fauna in- en rondom de rivier. Doordat het afvalwater nu hergebruikt wordt kan de opwarming worden beperkt.

Groene ambities
Door de installatie van de warmtepompen stijgt het aandeel groene energie in de stad met 13 procent. Het Belgische Warmtepomp Platform noemt Wenen daardoor de “pionier van grootschalige warmtepompen in Midden-Europa”.

In 2040 wil Wenen 50 tot 60 procent van de energie voor het stadsverwarmingsnetwerk uit grootschalige warmtepompen en geothermische energie opwekken. De overige 40 tot 50 procent moet komen uit afvalverbranding, industriële restwarmte en groene brandstoffen.  

Europese grootschalige warmtepompen
In Scandinavië zijn nóg grotere warmtepompen te vinden. Zweden is momenteel de Europese koploper in grootschalige warmtepompen. Euroheat & Power verwacht dat Europa in 2050 mogelijk 50 procent stadverwarmingsnetwerken heeft, waarvan 25 tot 30 procent grootschalige warmtepompen gebruiken voor de verwarming.

Nederland
Ook in Nederland wordt er gewerkt aan een installatie die warmte gaat winnen uit afvalwater. In Utrecht en Nieuwegein wil energieleverancier Eneco bijvoorbeeld een installatie in 2023 realiseren. De warmtepomp zal een vermogen van 27 megawattuur hebben en daarmee 20.000 woningen verwarmen. Hiermee is 15 procent van de warmtevraag in de omgeving gedekt.