De ontwikkeling van warmtenetaansluitingen stagneert sterk. Er worden jaarlijks 15.000 aansluitingen gerealiseerd, maar om de gestelde doelstellingen te halen dit moeten er vanaf 2030 80.000 zijn. In een nieuw onderzoek geeft TKI Urban Energy aanbevelingen om de stagnatie te doorbreken.

Als de stagnatie doorgaat kan er in 2040 een tekort van 1 miljoen warmtenetaansluitingen ontstaan. De maatschappelijke kosten die de stagnatie met zich meebrengt zijn ook erg hoog, omdat er meer geld moet komen voor warmtepompen, isolatie en elektriciteitsinfrastructuur. Het leidt tot een flinke toename in de elektriciteitsvraag en belasting op het elektriciteitsnet, wat de problemen rond netcongestie verergert. En wanneer warmtenetten uitblijven zal de keuze sneller op een warmtepomp vallen.

Daarnaast neemt de piekvraag naar elektriciteit in de winter toe, waarvoor een flinke hoeveelheid extra duurzame opwekcapaciteit gerealiseerd moet worden. 

Het rapport vergelijkt drie scenario’s om dezelfde CO2-reductie uit het Klimaatakkoord te behalen. Ten eerste het Warmtenetscenario: hierbij wordt de volledige realisatie van 1,3 miljoen warmtenetaansluitingen in  2040 gehaald. Ten tweede het All-electric scenario, waarbij er een grote substitutie van all-electric warmtepompen plaatsvindt. En ten derde het Hybride-scenario, waarbij er een wisseling van nieuwe warmteaansluitingen door een combinatie van hybride en all-electric warmtepompen plaats zal vinden.

Stijging elektriciteitsverbruik
Uit de analyse die de onderzoekers hebben uitgevoerd blijkt dat als in plaats van warmtenetten voor all electric- en hybride-oplossingen wordt gekozen dit aanzienlijke maatschappelijke kosten en verdere verzwaring van het elektriciteitsnet met zich meebrengen. Zo stijgt het elektriciteitsverbruik met 6 PJ per jaar en neemt de piekvraag op koude dagen met circa 1 gigawatt toe.

Dit vraagt om forse investeringen in netverzwaring en opwekcapaciteit. Het niet realiseren van warmtenetten leidt tot een stijging van de jaarlijkse nationale kosten met 16%, wat neerkomt op €160 miljoen extra per jaar, en tussen 2025 en 2040 zelfs tot €1,6 miljard aan extra kosten.

Aanbevelingen
Op basis van deze conclusies formuleren de onderzoekers drie aanbevelingen. De eerste aanbeveling luidt: stimuleer en versnel de ontwikkeling van warmtenetten. Hiervoor zijn maatregelen nodig die gericht zijn op zowel de warmtebedrijven als de consument. De lagere nationale kosten van warmtenetten zijn onderbouwing om als overheid extra geld uit te geven om warmtenetten aantrekkelijker te maken. Uiteindelijk zorgt dit namelijk voor lagere kosten voor de maatschappij.

De tweede aanbeveling van de onderzoekers is om het effect van elektrificatie van de warmtevraag te verlichten. Wanneer blijkt dat de ontwikkeling van warmtenetten achterblijft, raden we aan om goed voorbereid te zijn op de gevolgen hiervan en deze te mitigeren. Investeer proactief in netverzwaring en flexibiliteitsoplossingen, zoals energieopslag, om de piekbelasting door warmtepompen op te vangen.

Tot slot raden de onderzoekers aan om in te zetten op emissiereductie met zogeheten no-regret-maatregelen. Isolatiemaatregelen dragen hier in alle gevallen aan bij. Daarnaast kunnen hybride warmtepompen als tijdelijke oplossing worden gestimuleerd in buurten waar op langetermijn warmtenetten worden voorzien, maar waar deze op korte termijn niet haalbaar zijn.