Familiebedrijven zijn, meer dan andere bedrijven, intrinsiek gemotiveerd om te verduurzamen en sommigen zien dit zelfs als een maatschappelijke plicht. Tussen familiebedrijven zijn echter grote verschillen te zien: grotere bedrijven nemen over het algemeen meer verduurzamingsmaatregelen dan kleinere bedrijven.

Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Maastricht, BDO Accountants en Adviseurs en AFAS Software. Aan dit onderzoek deden 165 familiebedrijven mee, waarvan een deel ook een diepte-interview gaf of een vragenlijst invulde over de nieuwe generatie.

“Familiebedrijven beschikken bij uitstek over de juiste eigenschappen om het verschil te maken. Hun regionale worteling, langetermijnvisie en sterke familiewaarden vormen een krachtig uitgangspunt voor duurzaam ondernemerschap”, stelt het onderzoek. Ook zijn ze minder onderworpen aan de grillen van externe aandeelhouders. “Dat maakt dat ze zich kunnen veroorloven investeringsbeslissingen te nemen die niet tot achter de komma zijn doorgerekend, maar wel goed aanvoelen.”

Verduurzaming kan (familie)bedrijven ook veel opleveren. Duurzame ambities maken de werkgever aantrekkelijk voor werknemers, en een sterkere relatie met hun klanten en zorgen voor beter imago. Ook financieel heeft het voordelen, zegt een van de directeuren die voor het onderzoek werd gesproken: “We hebben een sterk geloof. We zien de noodzaak en voelen ons verantwoordelijk voor de volgende generatie. Maar óók, en dat zeg ik er nadrukkelijk bij, omdat wij er 100 procent van overtuigd zijn dat het ook economisch de slimste zet is.”

De meest populaire duurzame maatregel onder familiebedrijven is energiebesparing, samen met CO2-reductie en het terugdringen van afvalstromen. Deze maatregelen zijn populair omdat ze bijdragen aan duurzaamheidsdoelstellingen, maar ook omdat de toegevoegde waarde ervan goed in euro’s uit te drukken is. Daarbij is energiebesparing belangrijker geworden door gestegen energieprijzen.

Kleinere bedrijven blijven achter
Toch speelt duurzaamheid niet bij ieder familiebedrijf een belangrijke rol, de koplopers zijn meestal middelgrote of grote bedrijven. Over het algemeen scoren zij hoger op vrijwel alle duurzaamheidsindicatoren. Ook hebben grotere bedrijven duurzaamheid vaker vastgelegd in hun strategie.

Kleinere bedrijven hebben duurzaamheid minder geïntegreerd in hun beleid. “Aan de wil ontbreekt het in elk geval niet, wel soms aan de tijd, kennis en financiële middelen”, verklaart het onderzoek. Ook overheidsbeleid speelt een rol, vooral de “voortdurende veranderingen en onzekerheid” daarvan. Maar ook als de middelen er wel zijn, moeten duurzaamheidsmaatregelen nog geïmplementeerd worden, en daar is intern draagvlak voor nodig.

Duurzaamheid als bedrijfsstrategie
Bedrijven met duurzaamheidsmanagers scoren beter op duurzaamheidsindicatoren. Toch heeft slechts 25 procent van de bedrijven een of meerdere duurzaamheidsmanager(s) aangesteld. Daar valt dus winst te behalen. Van de kleine bedrijven heeft slechts 10 procent een duurzaamheidsmanager. Bij middelgrote bedrijven is dat 35 procent en 62 procent voor grote bedrijven. Vaak ligt de taak voor ‘duurzaamheid’ bij de algemeen directeur (35,9 procent), gevolgd door een duurzaamheidsmanager (geen familielid, 21,1procent).

30 procent van de familiebedrijven heeft ESG-doelstellingen geïntegreerd in hun strategische koers. Slechts 12 procent van de bedrijven uit het onderzoek publiceert regelmatig een formeel duurzaamheidsrapport en meer dan de helft van de bedrijven zegt helemaal niet te rapporteren over duurzaamheid. Ruim een derde rapporteert informeel, bijvoorbeeld via de nieuwsbrief, de website of sociale media. Er zijn ook bedrijven, ongeveer 6 procent van de bedrijven, die een familiestatuut opstellen waarin ze duurzaamheid expliciet vastleggen in waarden en beleid.

Nieuwe generatie
Kenmerkend aan familiebedrijven is dat een nieuwe generatie uiteindelijk het stokje over zal nemen. Volgens het onderzoek is deze generatie kritischer en ambitieuzer wat betreft duurzaamheid. Deze generatie beoordeelt bijvoorbeeld hun bedrijf bijvoorbeeld als minder groen dan de huidige generatie.

In 2022 was van de ruim 2 miljoen bedrijven in Nederland 14 procent een familiebedrijf. Het onderzoek sluit af met een aantal adviezen voor deze bedrijven, waaronder: het aanstellen van een duurzaamheidsmanager, het betrekken van medewerkers in duurzaamheidsbeleid en het opzoeken en delen van (duurzame) ervaringsverhalen.