Een brine-waterwarmtepomp, ook wel bodem-waterwarmtepomp genoemd, is vaak een betere optie dan men denkt. Bij de keuze tussen een lucht-waterwarmtepomp en een bodem-waterwarmtepomp worden de hoge kosten van de grondboring vaak als struikelblok gezien. De vele voordelen van deze techniek blijven daardoor soms onderbelicht. Ludwig Nijhof, installateur van warmtepompen sinds 2008, breekt graag een lans voor de bodem-waterwarmtepomp.

Op de vraag: "Wie kiest er voor een bodem-waterwarmtepomp?" antwoordt Nijhof stellig: "Mensen die zich erin hebben verdiept." Hij licht toe dat bodem-waterwarmtepompen niet alleen zuiniger zijn, maar ook meer comfort bieden en betrouwbaarder zijn.

Hogere efficiëntie
Nijhof illustreert zijn eerste punt met een praktijkvoorbeeld van een installatie die hij zelf heeft uitgevoerd. In een nieuwbouwwijk kregen twee vergelijkbare huishoudens, wonend in identieke twee-onder-een-kapwoningen, ieder een andere warmtepomp:

Woning met SmartHeat Bravour combiwarmtepomp met bodembron:

• 2 volwassenen
• 3 (kleine) kinderen
• Beide ouders werken parttime, deels thuis
• Jaarverbruik: 1842 kilowattuur

Woning met Samsung EHS Split lucht-/waterwarmtepomp:

• 2 volwassenen
• 2 (kleine) kinderen
• Beide ouders werken parttime, deels thuis
• Jaarverbruik: 2817 kilowattuur

Hieruit blijkt dat de bodem-waterwarmtepomp aanzienlijk zuiniger is dan de lucht-waterwarmtepomp. In het geval van de betreffende lucht-waterwarmtepomp, heeft de compressor 650 meer draaiuren gemaakt dan de bodem-waterwarmtepomp. De levensduur van een bodemwarmtepomp is dan ook langer dan die van een lucht-waterwarmtepomp. Volgens Nijhof is het hogere verbruik van de lucht-water warmtepomp te verklaren door een lager rendement tijdens koude periodes en de daarbij voorkomende ontdooicyclussen.

Bij een lucht-waterwarmtepomp wordt deze ontdooicyclus niet meegenomen in de berekening van de Seasonal Coëfficiënt of Performance (SCOP) en dus ook niet in het jaarverbruik. Omdat de buitenunit van een lucht-waterwarmtepomp bij koud en vochtig weer bevriest en vervolgens moet ontdooien en daarvoor elektriciteit gebruikt, draagt dit mede bij aan het hogere energieverbruik. Een bodem-waterwarmtepomp heeft hier geen last van, omdat de temperatuur onder de grond altijd rond de 10 graden Celsius blijft. Hierdoor kan de warmtepomp efficiënter werken dan een lucht-waterwarmtepomp, die afhankelijk is van schommelingen in de buitentemperatuur.

Ter vergelijking: een bodem- waterwarmtepomp hoeft bij een brontemperatuur van 10 graden Celsius en een gewenste watertemperatuur voor de vloerverwarming van 35 graden Celsius, slechts 35-10 = 25 graden Celsius te overbruggen. Een lucht-waterwarmtepomp moet in dezelfde situatie, maar bij een buitentemperatuur van -5 graden Celsius, 35-(-5) = 40 graden Celsius overbruggen. Dat vertaalt zich dus in meer draaiuren.

De SCOP van een bodem-waterwarmtepomp ligt hierdoor structureel hoger, waardoor de extra investering in een bodemwarmtewisselaar zichzelf op termijn terugverdient. Het verschil in kosten tussen een bodem-waterwarmtepomp en een luchtwaterwarmtepomp kan al snel oplopen tot zo’n 6.000 tot 10.000 euro afhankelijk van de bodem en het gewenste vermogen van de warmtepomp

Comfort
Ook op het gebied van comfort biedt een bodem-waterwarmtepomp voordelen. "Als mensen twijfelen tussen de twee, vraag ik altijd of ze gesteld zijn op hun buren," vertelt Nijhof. “De buiten geplaatste lucht-waterwarmtepomp maakt namelijk geluid, met name door de luchtverplaatsing. Als je een buitenunit aan de gevel hangt, kan dit, in bepaalde gevallen, geluidsoverlast veroorzaken." Een bodem-waterwarmtepomp heeft geen buitenunit en is buiten dus volledig stil.

Daarnaast kan een bodem-waterwarmtepomp passief koelen. Omdat de bodembron een constante en relatief lage temperatuur heeft, kan er eenvoudig koude uit de bron worden uitgewisseld met het water in de (vloer-)verwarmingsinstallatie. Hiervoor wordt slechts de energie van de circulatiepomp verbruikt. Dit maakt de woning op warme zomerdagen op een efficiënte manier koeler. Koelen met een lucht-waterwarmtepomp kost daarentegen net zoveel energie als verwarmen, omdat bij koelen met een lucht-waterwarmtepomp de compressor ook moet draaien. Dit is met name voor de eisen die gesteld worden aan oververhitting in woningen.

Betrouwbaarheid
De levensduur van een bodem-waterwarmtepomp is doorgaans langer. "Deze maakt veel minder draaiuren en omdat er geen buitenunit is die wordt blootgesteld aan weersinvloeden, zijn er minder storingen," legt Nijhof uit. "Het kan natuurlijk altijd gebeuren dat er een sensor of iets dergelijks kapotgaat, maar over het algemeen gaat een bodem-waterwarmtepomp, mits goed onderhouden, langer mee."

Bovendien mogen bodem-waterwarmtepompen alleen worden geïnstalleerd door gecertificeerde installateurs, waardoor de kans op fouten kleiner is. Voor lucht-waterwarmtepompen geldt zo'n certificeringsplicht nog niet. Nijhof vindt het jammer dat hierdoor soms warmtepompen onterecht een slechte naam krijgen. "Het is een prachtige techniek die al meer dan 90 jaar bestaat. Zonde als onervaren installateurs fouten maken, waardoor mensen ontevreden raken over hun systeem."

Wanneer dan wél een lucht-waterwarmtepomp?
Een bodem-waterwarmtepomp is niet voor iedereen geschikt. Zo moet het gat voor de bodemwarmtewisselaar minstens drie meter van de erfgrens blijven. Bij meerdere boringen moet er minimaal zes meter tussen de boringen zitten. Niet elke woning beschikt over voldoende ruimte op eigen grond.

Daarnaast zijn de diepte en daarmee de kosten van de benodigde boring sterk afhankelijk van de ondergrond. In sommige gebieden is één diepe boring voldoende, terwijl in andere regio’s vaker en minder diep geboord moet worden om het juiste rendement te behalen. Ook zijn er gebieden waar maar tot een bepaalde diepte geboord mag worden.

Toch merkt Nijhof dat mensen die schrikken van hun energierekening sneller kiezen voor een lucht-waterwarmtepomp. "Het is goedkoper en makkelijker om met een lucht-waterwarmtepomp snel de gasrekening te verlagen."

Wie wél kiest voor een bodem-waterwarmtepomp, heeft zich vaak goed verdiept in de techniek. "Daarnaast zie je dat bodem-waterwarmtepompen vooral worden gekozen bij nieuwbouwprojecten of grootschalige renovaties," besluit Nijhof.