In januari 2024 is GroeneWarmte, voorheen bekend als Ecovat, failliet gegaan. Het bedrijf introduceerde een intelligent warmteopslagsysteem waarmee seizoensopslag voor warmte en koude kon worden gerealiseerd. Warmte365 sprak met Ruud van den Bosch van De Blauwe Feniks, voormalig projectontwikkelaar bij Ecovat, en Rutger Bianchi, managing consultant bij Berenschot, over hoe een vooruitstrevende technologie het niet kon halen in de warmtetransitie.

Het thermische opslagvat van Ecovat kan fungeren als seizoensopslag voor een warmtenet. Het systeem bestaat, naast een groot opslagvat, uit een distributienetwerk en een softwarematig besturingssysteem. De techniek kreeg vijf jaar geleden nog een Europese doorbraakstatus. Onder de nieuwe naam GroeneWarmte werd de techniek gezien als een veelbelovende techniek in de ontwikkeling van aardgasloze woonwijken. In Uden werd de eerste installatie gebouwd.

Maar in aanloop naar de bouw van het eerste grootschalige commerciële project begon het bedrijf problemen te ondervinden. In Arnhem zouden vijfhonderd appartementen gebouwd worden waarbij verschillende duurzame technologieën gecombineerd konden worden met de seizoensopslag van Ecovat. Toen het bouwproject van koers wijzigde en men grondgebonden woningen wilde gaan bouwen, paste Ecovat niet meer goed in het ontwerp van de wijk.

“Dat was een enorme terugval. Er waren veel ogen op het project gericht, de eerste grootschalige demo moest alle risico’s en uitdagingen in kaart gaan brengen. Toen dit project niet doorging, hebben we gezocht naar nieuwe projecten, maar deze konden we op de korte termijn niet vinden. Vanuit daar is het faillissement aangevraagd en is De Blauwe Feniks opgericht om te focussen op warmteontwikkeling in brede zin. De specialistische kennis van warmteopslag blijft uiteraard ook aanwezig”, vertelt Van den Bosch.

Volgens Bianchi hielp het ook niet dat de businesscase moeilijk rond te krijgen was. “Het systeem vergt veel bouwwerk, omdat een tank groot genoeg moet zijn voor seizoensopslag en daar hangt het nodige prijskaartje aan.”

Ecovat was zijn tijd vooruit
Volgens Bianchi liep Ecovat voor op haar tijd: “De waarde van warmteopslag wordt gedurende de warmtetransitie steeds groter. Pas als we CO2-neutraal willen zijn en er in de winter niet meer kan worden bijgestookt met gasgestookte hulpketels, is er extra capaciteit via opslag nodig.” Ook Van den Bosch geeft aan dat op het moment dat Ecovat begon er van een warmtetransitie nog geen sprake was. “We merkten dat het beter werkt om een probleem op te lossen als het al vijf over twaalf is.”

Bianchi vertelt verder uit: “Om warmteopslag meer kracht te geven, is er steun vanuit beleid nodig. Maar dat is nu niet de hoogste prioriteit. Momenteel is het zinniger om de basislast te verduurzamen. Nu sturen op de piek- en back-uplast door middel van warmteopslag heeft nog weinig zin. Opslag gaat later in de transitie wel een belangrijkere rol spelen. Die volgordelijkheid is uitdagend en moet vanuit de beleidskant worden ingestoken.” Bianchi adviseert dan ook om warmteopslag wel te stimuleren, maar nog niet op grote schaal.

Lessen
Toch zit er nog waarde in de technologie die Ecovat heeft ontwikkeld, vertelt Van den Bosch. “Wat we bij Ecovat hebben geleerd is dat het realiseren van seizoensopslag financieel momenteel nog lastig haalbaar is. Het terugverdienen van de investering verhoudt zich met de frequentie van laadcycli. Dit zag je ook bij de eerste batterijen. Warmteopslag met opslagvaten voor een aantal dagen of weken is momenteel wel financieel te realiseren.”

“Daarnaast zien we dat Nederland niet de beste startmarkt is geweest voor Ecovat. In veel Europese steden zijn hoge temperatuur warmtenetten en is bodemopslag vaak niet mogelijk. In deze gevallen is Ecovat een kosteneffectief middel voor flexibiliteit”, aldus Van den Bosch.

Ook op het gebied van kennisdeling doen bedrijven er volgens Van den Bosch slim aan om de internationale pet op te zetten. “Een goed opslagproduct is wereldwijd toepasbaar. Kijk daarom vooral wat er al in het buitenland onderzocht is. Op die manier kan je krachten bundelen waardoor je als klein bedrijf niet alles zelf hoeft te doen. Door samenwerking behaal je meer snelheid.”

Wat is er nodig om van warmteopslag een succes te maken?
Volgens Van den Bosch is het cruciaal dat de overheid het beleid voor de warmtetransitie vasthoudt en het huidige tempo behoudt. “De motor van de warmtetransitie komt pas net op gang”, aldus Van den Bosch.

Daarnaast moet warmteopslag eerlijk worden vergeleken met andere oplossingen. Van den Bosch benadrukt dat warmteopslag meerdere voordelen biedt, zoals het verminderen van netcongestie maar ook het verduurzamen van de warmtevoorziening. “Beleid moet deze voordelen ondersteunen en bevorderen. Dit kan bijvoorbeeld door normeringen in te voeren.”