Na de overeenkomst van Europese beleidsmakers over het aanscherpen van de F-gassenverordening, lijkt het erop dat het gebruik van de populaire koudemiddelen op zijn retour is. Niet iedereen is daar even blij mee: de European Heat Pump Association (EHPA) heeft zich herhaaldelijk uitgesproken tegen een al te snelle uitfasering. Alessia Del Vasto, beleidsmedewerker bij de EHPA, legt uit waarom het nieuwe wetsvoorstel haar zorgen baart: “Elke warmtepomp vervangt een fossiele boiler en reduceert emissies. Als er niet genoeg warmtepompen zijn gaan consumenten voor fossiele boilers kiezen.”

Het voorstel van het Europees Parlement wil het gebruik van F-gassen (officieel: fluorkoolwaterstoffen of HFK’s) zoveel mogelijk aan banden leggen, vanwege de klimaatschade die ze aanrichten als ze in de atmosfeer terecht komen. Zo is het veel gebruikte R32 wel 675 keer zo schadelijk als CO2 voor het klimaat.

Om die reden heeft het Europees Parlement, met hoofdonderhandelaar Bas Eickhout (GroenLinks), een streng afbouwpad voorgesteld. In 2036 is de toegestane hoeveelheid F-gassen die op de markt komen slechts 15 procent van het gemiddelde tussen 2011 en 2013. Ook wordt het gebruik van F-gassen met een global warming potential van boven 150 per 2027 verboden in warmtepompen en airco’s met een vermogen van minder dan 12 kilowatt. In oktober stemde de Europese Commissie met dit voorstel in, wat betekent dat het wetsvoorstel waarschijnlijk zal worden aangenomen.

De EHPA heeft zich herhaaldelijk uitgesproken tegen te strenge regulering voor het gebruik van F-gassen. De lobbyvereniging voor de warmtepompsector in Europa maakt zich met name zorgen om de beschikbaarheid en betaalbaarheid van warmtepompen, waarvan de EU heeft gezegd er 60 miljoen te willen installeren voor 2030.

“De schoonste oplossing – warmtepompen – moet economisch de meest aantrekkelijke worden, om de vraag bij gebruikers te stimuleren”, reageerde secretaris-generaal Thomas Nowak van de EHPA op de overeenkomst. “Dit moet de focus van het beleid zijn om een snelle energietransitie te waarborgen dit decennium.”

Warmte365 sprak EHPA-beleidsmedewerker Alessia Del Vasto over waarom er zoveel weerstand vanuit de EHPA kwam. Del Vasto legt uit hoe de plannen van de EU problemen zouden kunnen opleveren voor de warmtepompsector en wat de EHPA hoopt dat beleidsmakers doen om de warmtetransitie te blijven stimuleren.

Kunt u uitleggen wat de belangrijkste bezwaren zijn van de EHPA tegen het huidige voorstel?
“De warmtepompsector is vanaf dag één al bezig met het kiezen van meer klimaatvriendelijke koudemiddelen. Maar de uitfasering die het Europees Parlement voorstelt is erg streng, zeker met het oog op de 60 miljoen warmtepompen die we voor 2030 willen hebben geïnstalleerd. Dus om tegelijk de overstap te maken van F-gassen naar non-gefluoreerde koudemiddelen én de productie zo snel op te schalen, is veel gevraagd.”

“Een ander bezwaar dat we hebben is dat het verschil tussen verschillende types warmtepomp onvoldoende erkend wordt. Je hebt warmtepompen die sneller kunnen overstappen naar natuurlijke alternatieven, maar er zijn ook warmtepompen die dat niet kunnen omdat de supply chain daar nog niet klaar voor is.”

“Tot slot hebben we nog het probleem van een tekort aan vakmensen. Je hebt personeel met veel kennis nodig om met licht ontvlambare koudemiddelen te werken en op dit moment hebben we te weinig vakmensen om alle benodigde warmtepompen met non-gefluoreerde koudemiddelen te installeren.”

Jullie hebben na het oorspronkelijke voorstel ook een eigen voorstel geschreven en voorgelegd aan Europese beleidsmakers. Wat had de EHPA graag anders willen zien?
“Het Europees Parlement wou oorspronkelijk al in 2026 een verbod op F-gassen in sommige apparaten, wat ons extreem veel zorgen baarde. Nu zien we dat dat soort verboden zijn uitgesteld tot 2032 voor monoblock warmtepompen tot 12 kilowatt, na moeilijke onderhandelingen en veel oppositie vanuit de lidstaten.”

“Toch hadden we graag meer duidelijkheid gehad wat betreft definities, want het is bijvoorbeeld nog niet goed gedefinieerd wat onder een monoblock warmtepomp wordt verstaan. Verder specificeert de tekst niet onder welke condities het verbod van 12 kilowatt geldt. Dat is teleurstellend, aangezien je geen gebrek aan duidelijkheid wil bij zo’n technisch bestand. De capaciteit van een verwarming- of koelinginstallatie kan nooit in absolute begrippen worden beschreven, dus we hadden graag een verwijzing naar Ecodesign lot 1 gezien (waarin rekenmethodes staan beschreven om tot seizoensgebonden energieprestaties te komen, red.).”

“In dezelfde lijn specificeert het bestand niet wat er bedoeld wordt met uitzonderingen op de veiligheidseisen. We hopen dus nog zo snel mogelijk verdere toelichtingen te ontvangen.”

Is het op de lange termijn niet beter voor de warmtepompsector om nu zo snel mogelijk de overstap te maken naar natuurlijke koudemiddelen?
“We hebben het doel om 60 miljoen warmtepompen te installeren tegen 2030. Dat betekent dat de komende jaren bijzonder cruciaal worden voor de productie van warmtepompen, en het erg riskant is om het in deze fase te hebben over minder en minder investeren in F-gassen. Zeker gezien we ook onafhankelijker van Russisch gas willen zijn.”

“Maar ik wil benadrukken dat we nog steeds achter het doel om F-gassen per 2050 uit te faseren staan. Daar zijn we al mee bezig. De R&D eenheden werken elke dag aan oplossingen met koudemiddelen met een laag GWP en zijn erg enthousiast over de mogelijkheden.”

“Tussen het moment dat een product wordt ontworpen en het bij iemand thuis wordt geïnstalleerd zit echter veel tijd. Die productiecyclus kan wel tien jaar duren, dus de supply chain moet aangepast worden en dat kost tijd.”

“Warmtepompen zijn net ‘booming’. Dat is een tijdje in de maak, maar is pas erg recent echt op gang gekomen. Europese instituties moeten zich daarvan bewust zijn als ze nieuwe verboden en restricties bedenken. En wederom: geen warmtepompen betekent meer boilers op aardgas, wat weer meer emissies betekent, wat weer andere negatieve dingen met zich meebrengt.”

Het voorstel van het Europees Parlement heeft geprobeerd de warmtepompsector tegemoet te komen door bijvoorbeeld een veiligheidsclausule op te nemen over extra ruimte voor warmtepompen in geval van een tekort. Wat vinden jullie van dat onderdeel?
“We waarderen het idee achter deze clausule, maar zouden meer moeten weten over hoe dit in de praktijk gaat werken. We maken ons namelijk zorgen dat dit soort processen vaak traag zijn. We zouden graag willen weten hoe de warmtepompsector in de praktijk gaat worden betrokken. Komt er een publieke uitvraag of een survey? Wat worden de criteria die worden gehanteerd?”

Wat zouden Europese beleidsmakers nog meer kunnen doen?
“Een van de meest impactvolle maatregelen zou zijn om de verstoorde energiebeprijzing te corrigeren, die momenteel in het voordeel van aardgas werkt. De EHPA is van mening dat elektriciteit maximaal twee keer zo duur als gas zou moeten zijn per kilowattuur. Overheden zouden zowel voor warmtepompen als elektriciteit lagere belastingtarieven moeten hanteren.”

“Ons belangrijkste punt is dat we als sector vanaf dag 1 al toegewijd zijn aan het vinden van klimaatvriendelijke oplossingen. Warmtepompen zijn voorvechters van de energietransitie en onze positie moet goed worden meegenomen als het op de regulering van F-gassen aankomt.”

“Elke warmtepomp vervangt een fossiele boiler en reduceert emissies. Als er niet genoeg warmtepompen zijn gaan consumenten voor fossiele boilers kiezen. Om een tekort aan warmtepompen te voorkomen moet de EU de sector financieel en beleidsmatig ondersteunen in de het doorzetten van de overstap naar alternatieve koudemiddelen.”