De netbeheerders hebben een plan gepresenteerd om de benodigde uitbreidingen van de energie-infrastructuur tijdig te realiseren. Ze stellen dat er een aantal ingrijpende beleidsveranderingen nodig zijn, zoals het versnellen van vergunningsprocedures, een gebiedsgerichte aanpak en het leidend maken van energie in planologische overwegingen. De netbeheerders presenteerden de Nationale Uitvoeringsagenda Regionale Infrastructuur samen met hun investeringsplannen tot en met 2026, waarin staat dat ze 8 miljard euro per jaar zullen investeren.

“Er liggen hele ambitieuze plannen”, zegt Hans-Peter Oskam, directeur beleid en energietransitie Netbeheer Nederland. “Maar de vraag naar transportcapaciteit groeit sneller dan het tempo waarin de netbeheerders het elektriciteitsnet kunnen uitbreiden.”

Elke twee jaar presenteren de netbeheerders hun investeringsplannen om te bepalen waar en wanneer energie-infrastructuur wordt aangelegd. Dit jaar kondigden ze aan tot en met 2026 ruim 8 miljard euro per jaar te zullen investeren. Toch vereist de groeiende vraag naar nieuwe infrastructuur om meer dan alleen geld, stellen de netbeheerders.

“Zelfs met de aangekondigde recordinvesteringen kunnen we in de jaren ’24, ’25 en ’26 nog niet alle energie-infrastructuur bouwen die er nodig is”, vervolgt Oskam. “We schatten aan zo’n driekwart van de huidige aanvragen te kunnen voldoen.”

Om die reden hebben de netbeheerders dit jaar ook een voorstel gedaan voor een Nationale Uitvoeringsagenda Regionale Infrastructuur. Hierin schetsen ze wat er de komende jaren moet gebeuren, en wat er nodig is om dat te realiseren.

“Dat betekent dat er prioriteiten moeten worden gesteld”, aldus Oskam. “We stellen dagelijks de vraag: wat doen we nu en wat later? Daarom doen we vandaag ook het voorstel over hoe we de uitvoering van onze werkzaamheden kunnen versnellen.”

Nationale coördinatie nodig
Het voorstel van de netbeheerders vraagt om regie op nationaal niveau. De netbeheerders willen tijdig duidelijkheid over de energieoplossing die per gebied wordt gekozen, om vervolgens een wijk-voor-wijk aanpak te hanteren.

Volgens de netbeheerders hebben sommige gemeentes al een duidelijke visie op de benodigde energie-infrastructuur, maar veel nog niet. Die keuzes moet men durven maken, zodat er tijdig met de planning van de aanleg kan worden begonnen. De netbeheerders stellen voor om vervolgens met ‘productiekaravanen’ van gebied naar gebied te gaan om de plannen te realiseren.

Een belangrijk onderdeel van de wijk-voor-wijk aanpak is dat alle randvoorwaarden op orde zijn, waarvan vergunningen een belangrijk onderdeel zijn. Om dit proces te versnellen willen de netbeheerders een zogeheten ‘vergunningenfabriek’ opzetten, die de samenwerking tussen alle partijen coördineert om op een efficiënte manier vergunningen te verstrekken.

Energie-infrastructuur leidend in inrichting
De netbeheerders schrijven ook dat het belangrijk is dat afwegingen rondom energie-infrastructuur meer overweging krijgen bij planologische beslissingen.

“De beschikbaarheid van energie-infrastructuur is decennialang een vanzelfsprekendheid geweest”, schrijven de netbeheerders. “We hebben met elkaar zo’n goede toegankelijkheid tot energie ervaren dat we bij ruimtelijke planologie geen rekening hoefden te houden met energie-infrastructuur. Maar die tijd is veranderd. Energie-infrastructuren zijn vandaag de dag schaars en het aanpassen en uitrollen van energieconcepten is niet van vandaag op morgen geregeld.”

Om die reden moet de ruimtelijke ordening meer rekening gaan houden met energie-infrastructuur. De netbeheerders schrijven dat bodem, wegen en water momenteel sturend zijn voor planologie, en dat energie dat ook moet worden. Dat betekent dat de beschikbaarheid van energiedragers een bepalende rol kan spelen in waar partijen zich mogen vestigen.

Moeilijke keuzes maken
De netbeheerders dringen erop aan dat de opgave dusdanig groot is dat niet iedereen altijd tevreden zal zijn met de gekozen oplossingen.

Een van de huidige belemmeringen is de beperking door de regulering van stikstofemissies. De netbeheerders schrijven dat “het absoluut noodzakelijk (is) dat netbeheerders prioriteit krijgen bij de verdeling van de stikstofruimte uit het SSRS (het stikstofregistratiesysteem)”. Hoewel op de lange termijn de netbeheerders een volledig uitstootvrije bedrijfsvoering nastreven, geven ze aan dat dit nu nog niet mogelijk is.

Een ander mogelijk pijnpunt zal zijn dat sommige bedrijven of wijken langer moeten wachten dan andere op hun gewenste energievoorzieningen, aangezien niet alles tegelijk kan. De wijk-voor-wijk aanpak vereist het aanbrengen van een duidelijke volgorde in de uitrol van de energie-infrastructuur, aangezien niet alles tegelijk kan.

Tot slot waarschuwen de netbeheerders dat de wensen van lokale overheden of private eigenaren mogelijk niet altijd in acht kunnen worden genomen. Om te versnellen zullen gestandaardiseerde oplossingen moeten worden ingezet en kan er niet overal maatwerk worden toegepast.

De komende maanden zullen de netbeheerders met stakeholders in gesprek gaan om deze ideeën verder uit te werken. “De uitvoeringsopgave is enorm maar niet onmogelijk”, schrijven ze. “Laten we er nu met elkaar de schouders onder zetten, in de hoogste versnelling, zonder tijd te verliezen.”