Tweede Kamer wil af van ongezonde schimmelwoningen

16.07.2025 Ton Willemsen Oprichter en eigenaar Tonzon

Het aantal schimmel- en gezondheidsproblemen blijven toenemen in Nederland. Volgens het WoonOnderzoek 2024 is het aantal woningen met schimmelproblemen gestegen van 15 procent in 2021 naar 20 procent in 2024 en in 2023 kwamen er in Nederland 55.200 astmapatiënten bij, een stijging van ruim 10 procent in één jaar. Omdat eerdere moties geen resultaat opleverden, nam de Tweede Kamer op 13 mei 2025 een motie aan voor een Nationaal Actieplan tegen schimmelwoningen^[1]. Hoogste tijd om te onderzoeken waarom eerdere moties geen resultaat opleverden én wat wel effect heeft. 

Het ministerie weet al lang hoe vocht en schimmel aan te pakken

In het “Nieuw dossier Aanpak vocht en schimmel” uit 2021^[2] wordt erkend dat vocht en schimmel veel voorkomen en gezondheidsproblemen veroorzaken. Als onderdeel van het WoON 2018 is een aanvullende enquête uitgevoerd, specifiek gericht op energieaspecten: de Energiemodule 2018. Hieruit kwam naar voren dat vocht en schimmelvorming in veel Nederlandse woningen voorkomen. Die constatering gaf bij BZK aanleiding tot zorg, primair omdat vocht en schimmelvorming kunnen leiden tot gezondheidsproblematiek. Daarom heeft BZK aan TNO, ABF Research en de GGD Amsterdam opdracht gegeven voor een onderzoek naar de mate van vocht- en schimmelproblemen in woningen en de mogelijke verklarende parameters voor de aanwezigheid van vocht en schimmel. 

Deze parameters worden gevonden.

De onderzoekers constateren dat in huizen gebouwd na 1993 geen schimmel meer voorkomt in woon- en slaapkamers. De verklaring hiervoor is simpel. De begane grondvloeren van deze woningen zijn warmer (en daardoor droger) omdat ze met Rc≥2,5 m2K/W wat beter zijn geïsoleerd dan bij woningen gebouwd voor 1994. Daarbij komt dat de toevoer van vocht uit de kruipruimte beperkt blijft vanwege de luchtdoorlaatbaarheidseis in het Bouwbesluit die net is ingegaan. In deze nieuwere woningen tref je dus volgens TNO alleen nog schimmel aan in badkamer en keuken. 

Goede vloerisolatie en droge kruipruimte beste oplossing

Het ministerie trekt uit deze ontdekking de terechte conclusie dat om vocht- en schimmelproblemen te voorkomen de gehele schil van de woning moet worden geïsoleerd. Het ministerie erkent impliciet dat vloerisolatie én beperking van vocht uit de kruipruimte essentieel zijn. Maar deze inzichten worden niet gedeeld met de mensen die ermee aan de slag moeten. Ook komt deze boodschap niet/onvoldoende over bij die partijen die zich bezighouden met grootschalige woningrenovatie en bij projecten om woningen met label E, F en G een beter energielabel te geven. Bij dit soort projecten wordt vloerisolatie juist vaak achterwege gelaten omdat het in het Energielabel (ten onrechte) bijna niet meetelt. Hoewel de kennis aanwezig is, worden bestaande vochtproblemen dus niet adequaat aangepakt en worden nieuwe schimmelwoningen gecreëerd doordat vloerisolatie achterwege blijft in isolatieplannen. Hiermee is de verklaring gevonden waarom in Nederland het schimmelprobleem en het aantal astmapatiënten blijft toenemen. 

WoON 2024: Toch schimmel bij nieuwere woningen

Uit het WoonOnderzoek 2024 blijkt recent dat er uit nieuwere woningen gebouwd na 1993 ook meldingen van schimmel komen. De eerdere aanname van TNO, ABF en GGD Amsterdam dat deze woningen schimmelvrij zijn als het gaat om de woon- en slaapkamers blijkt dus niet te kloppen. Onduidelijk is of de schimmelproblemen in nieuwere woningen komen doordat niet voldaan is aan de eisen uit het Bouwbesluit of omdat de eisen zelf onvoldoende zijn. Het huidige advies de gehele gebouwschil te isoleren met tenminste Rc≥2,5 m2K/W en de luchtdoorlaatbaarheid van bouwdelen te beperken, is dus misschien niet meer toereikend.

Wat wél werkt – en nu moet gebeuren

Zowel het beperken van het vocht uit de kruipruimte als het verbeteren van de vloerisolatie kan op zichzelf bijdragen aan het voorkomen/beperken van schimmelvorming in woningen. Beide zijn afzonderlijk effectief onder bepaalde omstandigheden:
•    Een droge kruipruimte vermindert de vochtbelasting in de woning en op de beganegrondvloer en kan schimmelproblemen oplossen, zelfs wanneer de isolatiewaarde van de vloer beperkt is.
•    Betere vloerisolatie verhoogt de oppervlaktetemperatuur van de vloer, waardoor lokale vochtophoping bij gelijke luchtvochtigheid wordt beperkt — ook als er nog enige vochttoevoer uit de kruipruimte is.
Toch zijn deze maatregelen afzonderlijk niet genoeg om een woning ook allergeenarm te maken. Huisstofmijten gedijen namelijk al bij relatief lage luchtvochtigheid (vanaf 60 procent RV), en deze omstandigheden vindt vaak juist dicht bij de vloer, waar de lucht kouder en daardoor vochtiger is.
De combinatie van een droge kruipruimte en een voldoende warme vloer is de beste garantie op het voorkomen van schimmelvorming en het beperken van de groei van huisstofmijten.
Zo ontstaat een woning die niet alleen visueel gezond is (vrij van schimmelplekken), maar ook functioneel gezond — met een lagere allergeenbelasting en beter comfort. Daarmee wordt voldaan aan de bredere gezondheidsdoelen die ten grondslag liggen aan de beleidsambities rond leefomgeving, energie en preventieve zorg.

Conclusies

De cijfers laten zien dat de huidige voorlichting over de aanpak van vochtproblemen door de Rijksoverheid veel beter kan en moet. Het ministerie BZK heeft wel de kennis in huis maar communiceert dit niet/onvoldoende naar de samenleving. Het beperken van vocht uit de kruipruimte en het isoleren van de vloer worden nergens expliciet genoemd als oorzaak en oplossing voor bestaande vochtproblemen. Schimmel- en gezondheidsproblemen nemen daardoor toe, ook in nieuwere woningen. Onduidelijk is of de schimmelproblemen in woningen gebouwd na 1993 komen doordat niet voldaan is aan de eisen uit het Bouwbesluit of dat de eisen zelf onvoldoende zijn. 
Vaststaat dat er talloze praktijkprojecten zijn waaruit blijkt dat met een droge kruipruimte en vloerisolatie met Rc≥5 m²K/W schimmelvorming wordt voorkomen, zie bijvoorbeeld dit artikel uit het FD. 

Voor het oplossen van bestaande vocht- en schimmelproblemen bestaat dus een helder advies:
1. Maak de kruipruimte droog, voorkom de verdamping van vocht uit de kruipruimtebodem. 
2. Isoleer de vloer goed, bij voorkeur met streefwaarde Rc ≥ 5 m2K/W.
De praktijk laat zien dat hiermee de meeste vochtproblemen verdwijnen als sneeuw voor de zon.
Zelfs de vochtproblemen op specifieke koudebruggen worden minder omdat er minder vocht in huis komt vanwege de droge kruipruimte. 

Tijd om te stoppen met dweilen en het echte lek in en op de vloer aan te pakken in het door de Tweede Kamer gewenste Nationaal Actieplan tegen Schimmelwoningen.

^{[1] Motie Beckerman nr. 1325 Download motie Beckerman nr. 1325 (PDF)
[2] https://www.volkshuisvestingnederland.nl/actueel/nieuws/2021/01/18/nieuw-dossier-aanpak-vocht-en-schimmel}