Hans-Peter Oskam, directeur beleid en energietransitie bij Netbeheer Nederland, schoof vorige week aan bij de technische briefing van de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat. Hierin waarschuwde hij de Kamerleden nogmaals dat de netbeheerders “een miljoen mensen moeten afsluiten omdat zij de energierekening niet kunnen betalen”, als er geen extra maatregelen worden genomen.

Europa gaat een bijzonder moeizame winter tegemoet. En dan is het nog maar de vraag hoe koud het gaat worden. Maar het lijkt zeker dat de huidige energiecrisis nog wel even aan zal houden.

Hoewel de Europese Commissie een noodinterventie aankondigde die de energieprijzen behoorlijk deden dalen, blijven die prijzen onverminderd hoog. Verschillende energiebedrijven hebben al maatregelen getroffen, zoals Vattenfall die de energietarieven verhoogde en Eneco die terugleververgoeding van zonnestroom verlaagde.

De Europese Commissie heeft zijn voorgestelde noodinterventie inmiddels verder uitgewerkt en stelt een prijsplafond van 200 euro per megawattuur voor. Het verschil met de marktprijs dient de verkopende partij af te dragen aan de betrokken nationale staat, die deze som weer kan inzetten om zijn burgers te compenseren.

Daarnaast kwamen verschillende landen, zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, met grote koopkrachtreparatiepakketten. Ook Nederland stelt een groot pakket in het vooruitzicht, maar zegt pas per 1 januari 2023 te kunnen beginnen met compenseren.

670.000 en 1,2 miljoen huishoudens kunnen in de problemen komen
Of het Nederlandse compensatiepakket op tijd zal komen is maar zeer de vraag. Dat bleek ook tijdens de technische briefing van de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat. Daarin werd Oskam gevraagd naar wat het rampscenario zou zijn als de netbeheerders onvoldoende vorderingen maken met het energiesysteem richting 2030.

“Het grote rampscenario ligt niet in 2030, dat ligt in deze winter”, zei hij. “Het grootste rampscenario is dat wij deze winter een miljoen mensen moeten afsluiten omdat zij de energierekening niet kunnen betalen.”

Daarbij benadrukte hij de wettelijke verplichting die netbeheerders hebben om dit te doen. Als iemand zijn of haar energierekening niet kunnen betalen, dan kan de energieleverancier uiteindelijk een verzoek indienen bij de verantwoordelijke netbeheerder om de energie af te sluiten.

“Dat staat in de wet, dus dat wij voeren dan uit”, aldus Oskam. Woensdag komen Eneco, Vattenfall, Gaslicht.com en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten naar de Tweede Kamer om te spreken over de schuldhulpverlening bij het niet kunnen betalen van de energierekening.

Het Centraal Planbureau rekende enkele maanden geleden uit dat tussen de 670.000 en 1,2 miljoen huishoudens moeite krijgen met het betalen van hun maandelijkse lasten, als de energieprijzen en andere vaste lasten hoog blijven. Dat zijn 9 tot 15 procent van alle huishoudens.

Nog los van het menselijke leed dat dit op zou leveren, zou dit ook slecht zijn voor de ontwikkeling van de energietransitie, omdat de netbeheerders al kampen met personeelstekorten. “Het zou doodzonde zijn als wij mensen daarvoor moeten gaan inzetten in plaats van het verzwaren van elektriciteitsnetten.”

Gesprekken met energiebedrijven lopen
Naar aanleiding van de technische briefing hebben Lilian Marijnissen en Renske Leijten, beiden Tweede Kamerlid namens de SP, Kamervragen gesteld aan Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie. Zij willen van hem weten wat de overheid gaat doen om te voorkomen dat aan het einde van de winter een miljoen huishoudens moeten worden afgesloten.

Ook willen zij van de minister weten of hij kan garanderen “dat niemand zijn aansluiting of zelfs huis kan verliezen door torenhoge energierekeningen en schulden die daaruit voortvloeien” en of hij bereid is om gelden uit het Klimaatfonds hiervoor in te zetten.

Hoewel Jetten nog niet heeft gereageerd op deze Kamervragen zei hij al wel tegen de NOS dat hij en Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, in gesprek zijn met energiebedrijven om energieafsluitingen te voorkomen.

"Dat mensen worden afgesloten is echt het allerlaatste wat je wilt." Tegenover de NOS zei Jetten dat alle opties op tafel liggen. "Zolang ze goed uitvoerbaar zijn en vooral ook de mensen helpen die het hardst worden geraakt."